Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Οι αστυνομικοί που ασχολούμαστε εθελοντικά με τις πρώτες βοήθειες νιώσαμε τιμή, χαρά, ικανοποίηση και υπερηφάνεια διαβάζοντας την είδηση πως η Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου θα απονείμει τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος στον Ειδικό Φρουρό Πετμεζά Χρήστο.
Διαβάστε επίσης
Η τιμητική απονομή αφορά τις ενέργειες του συναδέλφου μας την 10η Μαρτίου 2021, οπότε και έσπευσε εν ώρα υπηρεσίας με την ομάδα του (ΔΙ.ΑΣ.) να βοηθήσει συμπολίτη μας που βρισκόταν στο έδαφος και δεν ανέπνεε. Ο Χρήστος Πετμεζάς, σύμφωνα με την ειδησεογραφία, υποστήριξε με ΚΑΡΠΑ για τουλάχιστον 35 λεπτά(!) τον αιφνιδίως παθόντα, ο οποίος ανένηψε μετά από χορήγηση απινίδωσης που του χορήγησαν προστρέξαντες διασώστες του Ε.Κ.Α.Β. και τελικά διεκομίσθη ζωντανός στο νοσοκομείο όπου έλαβε την οριστική ιατρική φροντίδα. Ο Πετμεζάς όντας προφανώς εκπαιδευμένος στη βασική υποστήριξη ζωής (κατά πάσα πιθανότητα με προσωπικά του έξοδα και στον προσωπικό του ελεύθερο χρόνο), βρέθηκε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή και έχοντας τις κατάλληλες γνώσεις αποτέλεσε έναν από τους κρίκους της επονομαζόμενης «αλυσίδας επιβίωσης» για το θύμα. Κατόπιν αυτών, αποτελεί ένα εξαιρετικό υπόδειγμα αλτρουιστή αστυνομικού και ορθώς οι πράξεις του προβάλλονται ενώ ο ίδιος βραβεύεται.
Οι αστυνομικοί είναι πολλές φορές οι πρώτοι ανταποκρινόμενοι σε συμβάντα που χρήζουν ταχείας υγειονομικής αντιμετώπισης, όπως λόγου χάριν η καρδιακή ανακοπή, τα τροχαία ατυχήματα, τα περιστατικά βίας και τραυματισμών μεταξύ πολιτών κ.α. Η βασική υποστήριξη ζωής στην καρδιακή ανακοπή με τη χρήση αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή και η προνοσοκομειακή αντιμετώπιση τραύματος (ειδικά μιας καταστροφικής εξωτερικής αιμορραγίας) είναι γνώσεις και δεξιότητες που, διανύοντας την 3η δεκαετία του 21ου αιώνα, πρέπει απαραιτήτως να κατέχουν όλοι οι αστυνομικοί πεδίου μιας σύγχρονης Δυτικής χώρας, όπως είναι η Ελλάδα.
Στην άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, η ερευνητική εργασία με τίτλο «Γνώσεις των Ελλήνων Αστυνομικών στις Πρώτες Βοήθειες – Μια συγχρονική μελέτη», που είναι η πρώτη του είδους της στην Ελλάδα και έχει ως βασικό στόχο την ανάδειξη των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των εκπαιδευτικών αναγκών σε θέματα πρώτων βοηθειών για τους Έλληνες αστυνομικούς, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «Το επίπεδο γνώσεων και η εκπαίδευση των Ελλήνων αστυνομικών, που υπηρετούν στην Αττική, στις πρώτες βοήθειες είναι πολύ χαμηλό. Η ανάγκη οργανωμένης και συστηματικής εκπαίδευσης είναι πρωταρχικής σημασίας» (sic). Η μελέτη εκπονήθηκε από τους επιστήμονες επαγγελμάτων υγείας, Ν. Τζενετίδη – Τμήμα Νοσηλευτικής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), Σ. Μεντζελόπουλο – Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α., Χ. Τριανταφύλλου – Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων, Β. Τζενετίδη – 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας, Γ. Φιλντίση – Τμήμα Νοσηλευτικής Ε.Κ.Π.Α. και Π. Μυριανθεύ – Τμήμα Νοσηλευτικής Ε.Κ.Π.Α., εγκρίθηκε προς δημοσίευση την 13/01/2020 και μπορεί κανείς να τη βρει στα ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 2020 (www.mednet.gr/archives). Οι αριθμοί της εν λόγω έρευνας είναι αμείλικτοι, αναγκάζοντας όποιον διαβάσει τις 7 σελίδες της τουλάχιστον να ανησυχήσει και να προβληματιστεί, αν όχι να απογοητευτεί. Ενδεικτικά αναφέρεται πως μόλις το 6,5% των 520 συμμετεχόντων αστυνομικών (όλοι υπηρετούν στην Αττική) δήλωσε πως έχει εκπαιδευθεί στη χρήση αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή, ενώ από αυτούς μόνο το 0,6% απάντησε τελικά σωστά (με σκορ μεγαλύτερο ή ίσο του 80%) στις γενικές και ειδικές ερωτήσεις της έρευνας, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 3 αστυνομικούς από τους 520! Μερικές από τις ερωτήσεις ήταν: «Πότε αρχίζει η ΚΑΡΠΑ;», «Ποιος είναι ο λόγος θωρακικών συμπιέσεων/εμφυσήσεων;», «Πώς γίνεται ο έλεγχος της αυτόματης αναπνοής;», «Γνωρίζετε τι είναι το tourniquet; Αν ναι, περιγράψτε το». Με σκορ μεγαλύτερο ή ίσο του 50% απάντησε σωστά το 24,6%, περίπου δηλαδή ένας στους τέσσερις αστυνομικούς. Οι υπόλοιποι τρεις αστυνομικοί είναι που προφανώς πρέπει να αποτελέσουν «το στοίχημα» για την επόμενη μέρα…
Η ΑΝΤΙΘΕΣΗ: Στην επάνω φωτογραφία η αστυνομικός που δε γνωρίζει βασική υποστήριξη ζωής αδυνατεί να βοηθήσει τον αιφνιδίως παθόντα - δεν τον αγγίζει καν, παρά μόνο διαβιβάζει στον ασύρματο ζητώντας ασθενοφόρο. Χρόνος χάνεται και για κάθε 1 λεπτό που περνάει χωρίς να ξεκινά η ΚΑΡΠΑ το ποσοστό επιβίωσής του πέφτει κατά 10%. Οι πιθανότητες θετικής έκβασης του θύματος είναι μηδαμινές... Στην κάτω φωτογραφία η αστυνομικός που γνωρίζει βασική υποστήριξη ζωής αγγίζει τον αιφνιδίως παθόντα, ξεκινά άμεσα την εκτίμηση και υποστήριξη του θύματος, ενώ γνωρίζει το πώς να χρησιμοποιήσει τον αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή (AED) που βρίσκεται δίπλα της. Χρόνος κερδίζεται μέχρι την άφιξη των ειδικών επαγγελματιών υγείας. Οι πιθανότητες θετικής έκβασης του θύματος είναι πλέον υψηλές...
Ο ρόλος της αστυνομίας έχει μεταξύ άλλων κοινωνική και ανθρωπιστική διάσταση, αφού περιλαμβάνει τη διαφύλαξη της απρόσκοπτης κοινωνικής διαβίωσης, αλλά και τη διασφάλιση της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και των ίδιων των αστυνομικών. Βασικό εργαλείο για την επίτευξη του συγκεκριμένου σκοπού είναι η γνώση και η εκπαίδευση στην παροχή πρώτων βοηθειών. Σύμφωνα με την αναφερόμενη ερευνητική εργασία ο αριθμός των αστυνομικών που δήλωσαν ότι παρείχαν πρώτες βοήθειες ήταν μεγαλύτερος από εκείνους που δήλωσαν ότι εκπαιδεύτηκαν σε αυτές (248 στους 520 έναντι 205 στους 520). Άρα, 43 αστυνομικοί από τους 520 ερωτηθέντες βρέθηκαν κάποια στιγμή σε ανάγκη να εφαρμόσουν δεξιότητες πρώτων βοηθειών για τις οποίες δεν είχαν ποτέ εκπαιδευτεί! Είναι λοιπόν σαφές πως η εκπαίδευση των αστυνομικών στις πρώτες βοήθειες είναι πολύ σημαντική, καθώς καλούνται να επέμβουν σε συμβάντα που αφορούν πολίτες, όπως τα τροχαία και μη ατυχήματα, αιφνιδίως παθόντες και μαζικές καταστροφές (λ.χ. η μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής τα 2018), αλλά και σε συμβάντα που αφορούν συναδέλφους τους αστυνομικούς. Ας μη λησμονούμε πως από την ίδρυση του Σώματος της Ελληνικής Αστυνομίας το έτος 1984, έως και σήμερα, έχουν τραυματιστεί θανάσιμα 138 αστυνομικοί συνεπεία τρομοκρατικών ενεργειών, ένοπλων συμπλοκών, τροχαίων και άλλων ατυχημάτων εν ώρα υπηρεσίας.
Μία ακόμη διάσταση που θίγει η παραπάνω ερευνητική εργασία είναι οι τραυματισμοί που αφορούν τους ίδιους τους αστυνομικούς ή τους συναδέλφους τους εν ώρα καθήκοντος. Με την καταστροφική εξωτερική αιμορραγία στα άκρα να είναι η νούμερο ένα αιτία θανάτου στο τακτικό περιβάλλον, ένα υψηλό ποσοστό τραυματιών αστυνομικών παγκοσμίως καταλήγει προτού καν φτάσει σε υγειονομικό σχηματισμό. Είναι λοιπόν απαραίτητη η εκπαίδευση και εξοικείωση των αστυνομικών με υλικά όπως ο ιμάντας ίσχαιμης περίδεσης (tourniquet) και οι εμποτισμένες με αιμοστατικούς παράγοντες γάζες, τόσο για την εφαρμογή αυτών στον εαυτό τους, όσο και για την εφαρμογή τους σε κάποιον τραυματία συνάδελφό τους. Στο πολιτικό περιβάλλον είναι αυτονόητο πως ο τραυματίας αποτελεί την απόλυτη προτεραιότητα, στο τακτικό περιβάλλον όμως ο τραυματίας αποτελεί πρόσθετο πρόβλημα των αστυνομικών που επιχειρούν, καθώς απόλυτη προτεραιότητα είναι η αναχαίτιση της απειλής.
Ένα ακόμη ανησυχητικό εύρημα της παρούσας μελέτης είναι πως το ένα τρίτο (1/3) των συμμετεχόντων Ελλήνων αστυνομικών δε γνώριζαν τι είναι ο Αυτόματος Εξωτερικός Απινιδωτής -AED- (ενώ από αυτούς που γνώριζαν μόνο το 6,5% είχε εκπαιδευτεί στη χρήση του), εύρημα το οποίο καταδεικνύει την αναγκαιότητα εκπαίδευσης των αστυνομικών στη χρήση AED (Automated External Defibrillator), καθώς με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί ταχύτερη και αποτελεσματικότερη προσπάθεια αναζωογόνησης σε εξωνοσοκομειακά θύματα καρδιακής ανακοπής, οδηγώντας σε υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης, με ταυτόχρονα χαμηλότερα ποσοστά νευρολογικών βλαβών. Σημειώνεται πως στην Ελλάδα τα σημεία όπου υπάρχουν αυτόματοι εξωτερικοί απινιδωτές είναι πάρα πολλά και συνεχώς πληθαίνουν (λ.χ. Σ.Ε.Α. στους αυτοκινητόδρομους, στάδια, καταστήματα, δημόσιοι χώροι όπως πλατείες, λιμένες, αεροδρόμια κλπ), καθώς εδώ και έτη υφίσταται η σχετική νομοθετική πρόβλεψη. Άλλωστε η ανάγκη οργανωμένης και συστηματικής εκπαίδευσης των αστυνομικών σε πρώτες βοήθειες και ειδικά στην ΚΑΡΠΑ με χρήση AED, έχει αναδειχθεί και πριν από 20 έτη(!), το 2001, στη μελέτη “TheuseofAEDsbypoliceofficersinthecityofLondon”, όπου καταδεικνύεται η σκοπιμότητα και η χρησιμότητα της εκπαίδευσης των αστυνομικών του Ηνωμένου Βασιλείου στη χρήση αυτόματων εξωτερικών απινιδωτών (AED), όντας πρώτοι ανταποκρινόμενοι σε σχετικά συμβάντα. Ακόμη ένα «αρνητικό εύρημα» της πρόσφατης ελληνικής μελέτης είναι το ότι 77,7% των αστυνομικών ανέφεραν πως δεν υπήρχαν υλικά πρώτων βοηθειών στον υπηρεσιακό τους εξοπλισμό.
Σύμφωνα με τα αρχεία του Κεντρικού Ιατρείου Αθηνών της Ελληνικής Αστυνομίας, τα οποία επικαλείται η ερευνητική εργασία, μέσα σε ένα έτος τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια επεισοδίων από αυτοσχέδιες βόμβες μολότοφ πάνω από 170 αστυνομικοί, μόνο στην Αττική... Επειδή όμως οι τραυματισμοί αστυνομικών κατά τη διάρκεια επεισοδίων δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, αναφέρω πως η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου έχει φροντίσει ώστε στις υπηρεσίες αποκατάστασης τάξης να υπάρχουν σε κάθε ομάδα - διμοιρία προκαθορισμένοι αστυνομικοί, μέλη της, οι οποίοι έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση και φέρουν εξειδικευμένα υλικά πρώτων βοηθειών. Οι αστυνομικοί αυτοί ονομάζονται POLICEMEDICS (φέρουν σχετικά διακριτικά) και έχουν τον ρόλο του πρώτου ανταποκρινόμενου σε τραυματισμούς αστυνομικών κατά τη διάρκεια επεισοδίων, μια επιλογή - πρότυπο που κινείται στη φιλοσοφία των MEDICS αστυνομικών των τακτικών ομάδων SWAT των Η.Π.Α.
Με τον όρο «πρώτες βοήθειες» θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τις ενέργειες που καλείται να κάνει ο αστυνομικός σε δύο απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις: Πρώτον, σε ένα θύμα που έχει καταρρεύσει και δεύτερον, σε ένα θύμα που έχει υποστεί τραυματισμό, ειδικά καταστροφική εξωτερική αιμορραγία . Η όποια εκπαίδευση λοιπόν θα πρέπει να καλύπτει και τις δύο αυτές καταστάσεις (συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου μιας μαζικής αιμορραγίας), ενώ αναφορικά με το τραύμα οι αστυνομικοί είναι απαραίτητο να εκπαιδεύονται στην αντιμετώπισή του τόσο στην περίπτωση του «πολιτικού περιβάλλοντος», όπως λ.χ. σε ένα τροχαίο ατύχημα όπου δεν υφίσταται ένοπλη απειλή, όσο και στο «τακτικό περιβάλλον» , όπως λ.χ. σε μια ένοπλη συμπλοκή όπου υφίσταται ενεργή ένοπλη απειλή, καθώς οι δύο αυτές περιπτώσεις δε διαφέρουν μόνο στη φύση των τραυμάτων, αλλά και στα πρωτόκολλα αντιμετώπισής τους. Είναι επίσης σημαντικό η εκπαίδευση των αστυνομικών στις πρώτες βοήθειες να είναι συνεχής και περιοδικά επαναλαμβανόμενη, καθώς αφορά γνώσεις και δεξιότητες που αν δεν εξασκούνται συχνά, εκπίπτουν και τελικά χάνονται. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους η ισχύς των πιστοποιήσεων που λαμβάνει κανείς από τα διεθνώς αναγνωρισμένα προγράμματα πρώτων βοηθειών λήγει ανά κάποια λίγα έτη (συνήθως τρία έως τέσσερα) και για να ανανεώσει την ισχύ της πιστοποίησής του πρέπει να επαναλάβει την εκπαίδευση εξαρχής. Ένας άλλος λόγος είναι πως επειδή το αντικείμενο των πρώτων βοηθειών άπτεται της ιατρικής επιστήμης που συνεχώς εξελίσσεται, τα πρωτόκολλα και οι αλγόριθμοι αντιμετώπισης εξελίσσονται μαζί της, οπότε για να παραμένει κανείς σύγχρονος, πρέπει να επαναλαμβάνει ανά διαστήματα το εκάστοτε «ενημερωμένο» εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Γάλλος αστυνομικός υπηρεσίας αποκατάστασης τάξης παρέχει τις πρώτες βοήθειες σε Άγγλο οπαδό που έχει τραυματιστεί κατά τη διάρκεια επεισοδίων με αντίπαλους οπαδούς, στα πλαίσια του Πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου EURO2016. Η εκπαίδευση στη βασική υποστήριξη ζωής και στην προνοσοκομειακή αντιμετώπιση τραύματος δεν πρέπει να περιορίζεται στους αστυνομικούς περιπολίας – πρώτους ανταποκρινόμενους, αλλά να παρέχεται σε κάθε αστυνομικό πεδίου. Οι αστυνομικοί των υπηρεσιών αποκατάστασης τάξης είναι, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα, στην «πρώτη γραμμή», καθώς αντιμετωπίζουν βίαιες επιθέσεις από συγκροτημένες (και μη) ομάδες ατόμων, οι οποίες ενίοτε συμπλέκονται και μεταξύ τους. Η συγκεκριμένη φωτογραφία είχε κάνει εκείνη την εποχή τον γύρο του διαδικτύου με τον αστυνομικό να σχολιάζεται θετικά ακόμη κι από μερίδα ανθρώπων που δεν έτρεφαν ιδιαίτερη συμπάθεια για την αστυνομία.
Προ πενταετίας περίπου, πολλές χιλιάδες Ελλήνων αστυνομικών από όλη την επικράτεια εκπαιδεύτηκαν στα πλαίσια της υπηρεσίας τους από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό για δύο ημέρες. Παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για μη πιστοποιημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρώτων βοηθειών, αποτέλεσε μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια στραμμένη προς τη σωστή κατεύθυνση. Τέτοιες συνεργασίες μπορούν να αναπτυχθούν και με άλλους φορείς όπως λ.χ. με τον Στρατό για την εκπαίδευση στο κομμάτι των πρώτων βοηθειών μάχης κατά την ένοπλη αντιπαράθεση (TCCC), με το Ε.Κ.Α.Β. και την Π.Υ. για την εκπαίδευση στο κομμάτι των συμβάντων μαζικών απωλειών υγείας κλπ, έτσι ώστε οι αστυνομικοί να λαμβάνουν εξειδικευμένες γνώσεις και να ανταλλάσουν εμπειρίες, ενώ ταυτόχρονα θα προάγεται και η διακλαδικότητα. Βασικό στοιχείο της οποιασδήποτε εκπαιδευτικής προσπάθειας όμως πρέπει να είναι η ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΤΗΤΑ, για τους λόγους που έχουν προαναφερθεί.
Η έρευνα ωστόσο έχει και κάποια πολύ θετικά κι ελπιδοφόρα ευρήματα, τα οποία δείχνουν το υψηλό αίσθημα ευθύνης, αλτρουισμού κι επαγγελματισμού των Ελλήνων αστυνομικών, καθώς και την ευαισθητοποίησή τους σχετικά με τη διαφύλαξη της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας των συμπολιτών τους. Ποσοστό 92,3% των συμμετεχόντων αστυνομικών θεωρούσαν μείζονος σημασίας για τη σωστή εκτέλεση των καθηκόντων τους την εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες και το 78,3% θα αφιέρωνε ελεύθερο προσωπικό χρόνο για τη συγκεκριμένη εκπαίδευση. Ποσοστό μεγαλύτερο του 60% των ερωτηθέντων αστυνομικών γνώριζε τα περί διασφάλισης της ασφάλειας του διασώστη, του θύματος και των παρευρισκομένων στη σκηνή, γεγονός που δείχνει πως οι αστυνομικοί αντιλαμβάνονται πως ο τραυματίας «είναι ήδη τραυματίας» και πως με τις ενέργειές τους δεν πρέπει να ρισκάρουν επιπρόσθετες απώλειες. Επίσης οι συμμετέχοντες, σε ποσοστό 84,4%, έκριναν απαραίτητη τη δημιουργία ενός εγχειριδίου πρώτων βοηθειών ως επικουρικό εργαλείο που θα τους συνδράμει σε τέτοιες περιπτώσεις.
Τέλος, η ερευνητική εργασία υπογραμμίζει πως η ανεπάρκεια σε γενικές/ειδικές γνώσεις και δεξιότητες επισημαίνεται και από τους ίδιους τους αστυνομικούς. Ως εκ τούτου η επαναξιολόγηση των υφιστάμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η ανάπτυξη νέων είναι επιτακτική, ενώ αυτά πρέπει να είναι εναρμονισμένα με τις ιδιαίτερες ανάγκες της κάθε υπηρεσίας και ενταγμένα στο πλαίσιο μιας συνεχιζόμενης εκπαιδευτικής φιλοσοφίας.
Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στον αγαπητό μου φίλο και συνάδελφο Σ.Τ., χάριν στην επιμονή του οποίου μυήθηκα στην προνοσοκομειακή αντιμετώπιση τραύματος, ενώ συνεχίζει ακάθεκτος να με «βομβαρδίζει» υπομονετικά με ερεθίσματα.
Βιβλιογραφία– Πηγές:
- Pre Hospital Trauma Life Support 8th edition
- Pre Hospital Trauma Life Support Military 7th edition
- Εργασία: Γνώσεις των Ελλήνων αστυνομικών στις πρώτες βοήθειες, μια συγχρονική μελέτη
- Εργασία: The use of AEDs by police officers in the city of London
- Αργυρός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικος από την ΠτΔ στον Ειδικό Φρουρό, από policenet.gr
- Wikipedia, the free encyclopedia