Το κείμενο που ακολουθεί αναρτήθηκε στο facebook από Αντιστράτηγου ε.α της ΕΛ.ΑΣ. κ. Ν. Μπλάνη
Έμπνευση του Υπουργού ή κάποιου «παρατρεχάμενου» συμβούλου οι προτάσεις για την κατάταξη γυναικών και τα στρατιωτικά λύκεια;
1. Οι προτάσεις του Υ.ΕΘ.Α. για τη στράτευση των γυναικών και τα στρατιωτικά λύκεια έφεραν και πάλι ως θέμα συζήτησης το σύστημα κατάταξης στις Στρατιωτικές και Αστυνομικές Σχολές.
2. Η επαγγελματική επιλογή με την είσοδο του μετέφηβου στο Σώμα της Αστυνομίας (αλλά και τις λοιπές Στρατιωτικές Σχολές) σηματοδοτεί ένα ξεκίνημα και μια επαγγελματική σταδιοδρομία με τα όνειρα και τις φιλοδοξίες που θέτει καθένας ξεχωριστά. Οι πρώτες επαφές με τα στοιχεία του επαγγελματικού περιβάλλοντος (συνάδελφοι, χώροι, κανονισμοί, σχέσεις κ.λ.π.) έχουν μεγάλες επιπτώσεις στην επαγγελματική κοινωνικοποίηση του μετέφηβου και χαράσσονται βαθιά στον ψυχισμό του καθενός. Εύκολα μπορεί κανείς από την αρχή της σταδιοδρομίας του να σχηματίσει αντιλήψεις και πρακτικές, οι οποίες θα τον ακολουθούν και θα καθοδηγούν στα επαγγελματικά του βήματα. Πρώτα απ΄ όλα είναι ανάγκη μέσα στις Σχολές να μεταφερθούν όροι και καταστάσεις που ισχύον στο πραγματικό έργο, για το οποίο προετοιμάζονται οι εκπαιδευόμενοι. Η μάθηση στοιχείων του επαγγέλματος, σύμφωνα με τις τελευταίες ερευνητικές εξελίξεις, πρέπει να λαμβάνει χώρα μέσα σ΄ ένα περιβάλλον, στο οποίο οι γνώσεις και οι δεξιότητες σχετίζονται με τη χρήση τους σε πραγματικές καταστάσεις.
3. Οι Αστυνομίες ιστορικά πέρασαν από τη φάση του Στρατιωτικού μοντέλου οργάνωσης στο μοντέλο της Τυπικής Εφαρμογής του Νόμου και έπειτα στο Επαγγελματικό μοντέλο, φθάσαμε σήμερα στο μοντέλο του Κοινοτισμού-Κοινοτικής Αστυνόμευσης ή αλλιώς του μοντέλου της συνεργασίας αστυνομίας – κοινότητας για λύσεις σε προβλήματα των πολιτών, το οποίο έχει αποβάλλει κάθε είδους στρατιωτικά στοιχεία.
Η συνεργασία Αστυνομίας – Πολιτών (Community Policing) είναι μια έννοια αστυνόμευσης, η οποία αποπειράται να συνδέσει τις τοπικές δράσεις της Αστυνομίας με τους αντίστοιχους κατοίκους ή κοινωνικές ομάδες. Η ιδέα πίσω από τη δράση αυτή είναι ότι ο κλασικός τρόπος αστυνόμευσης δεν είναι ιδιαίτερα επιτυχής στην μείωση της εγκληματικότητας και την διατήρηση της τάξης. Όταν υπάρχει η συνεργασία της Αστυνομίας με τα μέλη της κοινότητας, τους εργαζόμενους στο δημόσιο, στον τομέα της δημόσιας υγείας, στα σχολεία, τις δημοτικές υπηρεσίες, εντοπίζουν από κοινού τα προβλήματα εγκληματικότητας και διατάραξης της τάξης και συζητούν μαζί τους τρόπους επίλυσής τους, η επιτυχία, έστω και μακροπρόθεσμα, είναι πολύ πιθανότερη.
4. ΄Εχοντας υπόψη τα ανωτέρω δεδομένα οι Σχολές Αξιωματικών και Αστυφυλάκων εντάχθησαν (με καθυστέρηση) στο σύστημα των Γενικών Εξετάσεων, με αποτέλεσμα να προσελκύουν νέους και υψηλών γνώσεων υποψηφίους και να τονωθεί το κύρος του Σώματος. Η επιτυχία των εν λόγω θεσμικών μεταρρυθμίσεων επιβάλλεται να αναδειχθεί με την περαιτέρω αναθεώρηση του ουσιαστικού (θεωρητικού και πρακτικού) περιεχομένου της εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης και επιμόρφωσης των αστυνομικών (δηλ. των προγραμμάτων), ενόψη των σύγχρονων απαιτήσεων και προοπτικών Δημόσιας Τάξης και Εσωτερικής Ασφάλειας. Σήμερα γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια για αναβάθμιση των σπουδών των εκπαιδευομένων, που δεν μπορεί να είναι μόνο τυπική (π.χ. μόνο στις νομοθετικές προβλέψεις, στις προβολές μέσω του τύπου κ.λ.π.) αλλά και ουσιαστική. Αυτό σημαίνει υιοθέτηση νέων πρακτικών που αποδεδειγμένα μπορούν να συμβάλουν στην παραγωγή αστυνομικών, οι οποίοι θα έχουν "μάθει τη δουλειά" μέσα στις σχολές εκπαίδευσης- κατάρτισης και θα έχουν κατανοήσει τις πραγματικές διαστάσεις του αστυνομικού έργου, ώστε να το ασκήσουν με αποτελεσματικότητα.
5. Σε κάθε περίπτωση η υφιστάμενη εκπαίδευση, η οποία παρέχεται στις Αστυνομικές Σχολές, στα Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα αλλά και στις Ανώτερες Σχολές Μονίμων Υπαξιωματικών είναι από πολύ καλή έως άριστη. Το δε σύστημα εισαγωγής μέσω των πανελληνίων εξετάσεων, εκτός του ότι είναι το πλέον διαφανές, αξιοκρατικό και αμερόληπτο, επιτρέπει και «προσκαλεί» τους αρίστους να φοιτήσουν σε αυτά. Το σύστημα αυτό πρέπει να παγιωθεί. Είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε ένα ισχύον καθεστώς, παρά να δημιουργήσουμε εξ υπαρχής νέο. Κάθε προσπάθεια αλλαγής του συστήματος εισαγωγής είναι εκ του πονηρού, θα αφήσει περιθώρια για επεμβάσεις υπέρ «ημετέρων» και οπωσδήποτε θα υποβαθμίσει το μέσο επίπεδο των σπουδαστών.
6. Σε ο,τι αφορά στη δημιουργία στρατιωτικών λυκείων τι να πούμε; Αυτό δεν το είχε σκεφθεί ούτε η Χούντα! Στο επιχείρημα ότι και στις ΗΠΑ υπάρχουν... στρατιωτικά λύκεια θα απαντούσαμε, ότι αυτό δεν μπορεί να σταθεί λόγω του μικρού συγκριτικά μεγέθους των Ενόπλων μας Δυνάμεων και αφετέρου λόγω των εκπαιδευτικών δομών, ενώ αποκόπτεται ο νέος σε περίοδο που ακόμα «πλάθεται» από τη γενική μόρφωση και ενιαία εκπαίδευση και μέχρι ένα βαθμό και από την κοινωνία. Η Τουρκία, για την οποία γίνεται αναφορά, ίσως να χρειάζεται στελέχη στις Ε.Δ. με «θεοκρατική» αντίληψη του ρόλου τους.
7. Είδαμε στο παρελθόν να προωθούνται ρυθμίσεις, οι οποίες βασίζονταν σε έμπνευση του Υπουργού ή κάποιου «παρατρεχάμενου», γνωστού ως συμβούλου, «αμφιβόλου επιπέδου επαγγελματικής κατάρτισης» και όχι στους θεσμικούς Αρχηγούς των Επιτελείων. Πρόσφατο παράδειγμα ο νόμος 4249/2014 (Δένδια-Παπαγιαννόπουλου) για την αναδιάρθρωση (ή καλύτερα διάλυση) της Αστυνομίας, ο οποίος, με την αλλαγή της Ηγεσίας του Υπουργείου, ακυρώθηκε στο σύνολό του (με το άρθρο 231 του ν. 4281/2014), αφού δεν είχε την πραγματική στήριξη και σύμφωνη γνώμη της Αστυνομικής Ηγεσίας. Οι πειραματισμοί λοιπόν θα πρέπει να σταματήσουν και οι όποιες (αναγκαίες) αλλαγές να γίνονται ύστερα από επαρκή μελέτη και δοκιμασία.
8. Επιπλέον όσων αναφέρθηκαν παραπάνω πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σε μικρής ηλικίας εκπαιδευόμενους διαμορφώνεται το προφίλ του αστυνομικού (και στρατιωτικού). Εκεί διαπλάθονται, καλλιεργούνται και αναπτύσσονται συστήματα αξιών, τρόποι αντίληψης και σκέψης, συμπεριφοράς και νοοτροπίας, αλλά και μέθοδοι προσέγγισης της γνώσης και πληροφορίας. Εκεί γεφυρώνεται το χάσμα των γενεών. Εκεί αποκτιέται εργασιακή ιδεολογία και αστυνομική (στρατιωτική) παιδεία. Εκεί μαθαίνονται οι άγραφοι δεοντολογικοί κανόνες συμπεριφοράς που θα διέπουν τη στάση τους και θα διερμηνεύουν τα πιστεύω τους, τα αισθήματά τους και τις προσδοκίες τους στο Σώμα. Εάν εκεί δεν γίνει ενστάλαξη γνώσεων και αξιών ανώτερης τάξης τότε οποιαδήποτε εκ των υστέρων προσπάθεια με τη μορφή μετεκπαίδευσης, επιμόρφωσης και μάλιστα μεγάλου χρονικού διαφορισμού με όλες τις συνακόλουθες εγγενείς αδυναμίες, θα είναι ελάχιστα αποδοτική, παραγωγική και αποτελεσματική σε ανθρώπους με παγιωμένες πλέον αντιλήψεις, αποκρυσταλλωμένες απόψεις, ριζωμένες νοοτροπίες, τυχόν στρεβλωμένες στάσεις και τραυματικές εμπειρίες. Γιατί τελικά σημασία και αξία έχει, όχι το τι γνωρίζουμε ή διακηρύσσουμε, ούτε το τι ιδιότητα και βαθμό φέρουμε, αλλά το τι κατά συνήθεια κάνουμε. Γι΄ αυτό άλλωστε η συνήθεια αποκαλείται και έκτη αίσθηση του ανθρώπου.
9. Γενικά η εκπαίδευση ενηλίκων παρουσιάζει εγγενείς αδυναμίες (ηλικία, αντιληπτική ικανότητα, τραυματικές εμπειρίες, προκαταλήψεις, κατασταλαγμένες απόψεις μη δεκτικές ή δύσκολα δεκτικές βελτίωσης ή αλλαγής και γενικότερα ανελαστικότητα στην αλλαγή νοοτροπίας και φιλοσοφίας) ιδιαίτερα για ένα σύστημα αξιών αξιωματικών, όταν έχουν δεχθεί τραυματικές εμπειρίες και έχουν υποστεί καταπιέσεις ως χαμηλόβαθμοι. ΄Ετσι οι εκπαιδευτές που αναλαμβάνουν ένα τέτοιο έργο θα πρέπει να διαθέτουν παιδαγωγική – διδακτική ικανότητα για εργαστηριακή διδασκαλία, επαγγελματική γνωστική επάρκεια, πρακτική επαγγελματική εμπειρία και ικανότητα κοινωνικής προσέγγισης των εκπαιδευομένων.
Για τους λόγους αυτούς το εκπαιδευτικό προσωπικό των Σχολών πρέπει να αποτελούν οι πλέον εξειδικευμένοι και άριστα καταρτισμένοι αξιωματικοί.
Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης
και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.
Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών