Με τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου του 2025, το Πυροσβεστικό Σώμα κάνει τον απολογισμό μιας δύσκολης χρονιάς, με μεγάλες φωτιές αλλά και σημαντικές προκλήσεις.
Στο επίκεντρο βρίσκονται η τεχνολογία, ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση, τρεις άξονες που καθορίζουν την αποτελεσματικότητα της μάχης με τις φλόγες. Για όλα αυτά, αλλά και για τον ρόλο της Ένωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών του ΠΣ, μιλά στο Policenet.gr ο Πρόεδρος της Ένωσης [Επιπυραγός] κ. Κούκουζας Αντώνιος.
Συνέντευξη στην Κέλλυ Σαουάχ-Μαραγκουδάκη
Κύριε Πρόεδρε, θα θέλαμε να μας μιλήσετε για την Ένωση Πτυχιούχων Αξιωματικών Υπαξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος. Ποια είναι η συμβολή της και ποιες δράσεις και πρωτοβουλίες έχετε αναλάβει ως Ένωση τα τελευταία χρόνια για την ενίσχυση της και των μελών της;
Αφού πρώτα σας ευχαριστήσουμε για το βήμα που μας δίνετε μέσω της υψηλής αναγνωσιμότητας ιστοσελίδας σας, να πούμε ότι η Ένωση Πτυχιούχων Αξιωματικών Υπαξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος (ΕΠΑΥΠΣ) είναι Μη Κερδοσκοπική Ένωση πανελλαδικής εμβέλειας και ως φορέας εκπροσωπεί τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος τα οποία διαθέτουν τριτοβάθμια εκπαίδευση έως και μεταδιδακτορικού επιπέδου, συμπεριλαμβανόμενης και της Πυροσβεστικής Ακαδημίας η οποία τυγχάνει ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα.
Διαθέτει ισχυρό δίκτυο συνεργασιών στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα, υποστηρίζοντας ενεργά τους διαμορφωτές πολιτικής σε θέματα διαχείρισης καταστροφών και κλιματικής κρίσης.
Τα μέλη μας καταλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, καίριες επιτελικές αλλά και επιχειρησιακές θέσεις ευθύνης τόσο στον Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων έως και σε λοιπές κρίσιμες δομές της δημόσιας διοίκησης. Παραδείγματα αποτελούν η σύνταξη του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου περί την Πολιτική Προστασία (ν. 4662/2020), η διαχείριση δημόσιων προμηθειών μεγάλης κλίμακας, καθώς και η διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης συνέπεια φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.
Η ΕΠΑΥΠΣ εκπροσωπεί κατ' αποκλειστικότητα και σε εθνικό επίπεδο την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδικαλιστικών Οργανώσεων - CESI, η οποία αριθμεί πάνω από 6 εκατομμύρια μέλη ανά την Ευρώπη από τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, ενώ επίσης αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Πυροπροστασίας Κατασκευών - ΕΛΙΠΥΚΑ με μέλη μας να αποτελούν βασικό εκπαιδευτικό προσωπικό του Ινστιτούτου και είναι συνδεδεμένο μέλος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Στελεχών Διαχείρισης Κινδύνων - ΠΑΣΥΣΔΙΚ, εκπρόσωπο της Federation of European Risk Management Associations - FERMA στην Ελλάδα.
Σχεδίασε και υλοποιεί τη δράση Women for Civil Protection - W4CP, η οποία παρουσιάζει διεθνή πρωτοτυπία και πραγματεύεται την ανάπτυξη παρεμβάσεων που έχουν ως στόχο την βελτίωση των υπηρεσιακών πολιτικών του Πυροσβεστικού Σώματος, ως προς την ισότιμη προώθηση των φύλων και την καταπολέμηση των ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην επαγγελματική τους καθημερινότητα.
Συμμετέχει σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα προγράμματα ως Partner ή επιστημονικός σύμβουλος, όπως π.χ. τα SnR Project, Resistant Project, ENSURE Project, NERO Cost Action Project και Strategy Project.
Η ΕΠΑΥΠΣ αποτελεί, τέλος, μέλος του Εθνικού Δικτύου Έρευνας για την Κλιματική Αλλαγή - Climpact, της διεπιστημονικής κοινοπραξίας 28 μελών από την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα Ελλάδας και Κύπρου (υπό την καθοδήγηση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και της Ακαδημίας Αθηνών), ένα Δίκτυο που σχετίζεται με το θέμα της Κλιματικής Αλλαγής και των συναρτώμενων με αυτή κλιματικών κινδύνων, φυσικών καταστροφών, κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων και συνιστά συμβουλευτικό όργανο έγκυρης και πολύπλευρης εμπειρογνωμοσύνης της Πολιτείας.
Πώς θα θέλατε να εξελιχθεί ο οργανισμός τα επόμενα χρόνια;
Η ΕΠΑΥΠΣ τα επόμενα χρόνια φιλοδοξούμε να εξελιχθεί σε έναν ακόμη πιο ισχυρό και θεσμικά αναγνωρισμένο συνομιλητή της Πολιτείας και της κοινωνίας, λόγω της σταθερής επιστημονικής τεκμηρίωσης και επιχειρησιακής εμπειρίας που διαθέτει.
Στόχος μας είναι να αναδείξουμε τον ρόλο του στελέχους του Πυροσβεστικού Σώματος με τριτοβάθμια εκπαίδευση, ως κρίσιμου παράγοντα στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή πολιτικών για τη διαχείριση κινδύνων, την κλιματική κρίση και την πολιτική προστασία.
Θέλουμε να ενισχύσουμε τη διεθνή μας παρουσία μέσω της εξωστρέφειας, να καλλιεργήσουμε νέες συνέργειες με φορείς της επιστημονικής κοινότητας και της αγοράς και να επενδύσουμε στη νέα γενιά συναδέλφων μας, με έμφαση στην ισότητα, τη διαφάνεια και την καινοτομία. Με λίγα λόγια, επιδιώκουμε να καταστεί η ΕΠΑΥΠΣ ένας οργανισμός με ακόμη μεγαλύτερη επιρροή, που θα συνδέει τη γνώση με την πράξη και θα προσφέρει λύσεις στις σύγχρονες προκλήσεις του δημόσιου τομέα και της κοινωνίας.
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Πώς κλείνει η αντιπυρική περίοδος του 2025; Τι ήταν αυτό που λειτούργησε φέτος και δεν υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια και ποιες είναι οι δυσκολίες που συναντήσατε στο επιχειρησιακό μέρος;
Η αντιπυρική περίοδος του 2025 ολοκληρώνεται επίσημα στα τέλη Οκτωβρίου και θα ήταν παρακινδυνευμένο να κάνουμε από τώρα απολογισμό, ωστόσο οι προκλήσεις και φέτος ήταν μεγάλες, καθώς οι πυρκαγιές επηρέασαν εκτεταμένες περιοχές της χώρας και έφεραν στο προσκήνιο τις νέες απαιτήσεις που θέτει η κλιματική κρίση.
Φέτος, λειτούργησαν ακόμη πιο συντεταγμένα τα νέα επιχειρησιακά εργαλεία: τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης και οι ενισχυμένες δομές διοίκησης και ελέγχου, προσφέροντας καλύτερη εικόνα σε πραγματικό χρόνο και πιο στοχευμένη κατανομή δυνάμεων.
Οι δυσκολίες βέβαια παρέμειναν σημαντικές: η ένταση και ταυτόχρονη εκδήλωση πολλών συμβάντων, οι ακραίες πυρομετεωρολογικές συνθήκες με υψηλές θερμοκρασίες και ένταση ανέμων και η παρατεταμένη ξηρασία της βλάστησης, οι ανάγκες άμεσων εκκενώσεων και η υπερβολική καταπόνηση του προσωπικού.
Παρά τις πιέσεις, η φετινή εμπειρία απέδειξε ότι όταν η τεχνολογία, η εκπαίδευση και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός λειτουργούν σε συντονισμό, μπορούμε να έχουμε πιο αποτελεσματική διαχείριση. Το ζητούμενο πλέον είναι να επενδύσουμε ακόμη περισσότερο στη συνέργεια ανθρώπινου δυναμικού και καινοτομίας, ώστε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις των επόμενων ετών.
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Σε μια εποχή που η τεχνολογία προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, ποια είναι τα νέα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά το έργο της Πυροσβεστικής (drones, δορυφορικά συστήματα και έγκυρης ανίχνευσης καπνού τεχνητή νοημοσύνη κλπ);
Τα συστήματα που αποδείχθηκαν καθοριστικά και λειτουργούν πλέον πιο συντεταγμένα είναι τα ΣμηΕΑ και τα δορυφορικά μέσα.
Τα ΣμηΕΑ, με τις θερμικές και οπτικές κάμερες, δίνουν τη δυνατότητα επιτήρησης και χαρτογράφησης της πυρκαγιάς σε πραγματικό χρόνο, προσφέροντας στους επικεφαλής τη λεπτομερή εικόνα που χρειάζονται για να κατευθύνουν τις δυνάμεις με ακρίβεια.
Παράλληλα, τα δορυφορικά συστήματα παρέχουν τη στρατηγική διάσταση: δείχνουν την εξάπλωση, τις περιοχές υψηλού κινδύνου και συνδέονται με μετεωρολογικά δεδομένα ώστε να προβλέπεται η εξέλιξη ενός μετώπου.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο εργαλείων – η τακτική εικόνα από τα ΣμηΕΑ και η στρατηγική εικόνα από τους δορυφόρους – επιτρέπει στη Διοίκηση να λαμβάνει πιο γρήγορες, τεκμηριωμένες και αποτελεσματικές αποφάσεις. Σε ένα τόσο απαιτητικό περιβάλλον, αυτά τα μέσα λειτουργούν ως πραγματικός πολλαπλασιαστής ισχύος για το έργο της Πυροσβεστικής.
Πόσο έτοιμο είναι το ΠΣ να ενσωματώσει τέτοιες καινοτομίες στην καθημερινή του επιχειρησιακή δράση;
Το Πυροσβεστικό Σώμα βρίσκεται σήμερα σε μια κρίσιμη φάση μετάβασης, καθώς καλείται να ενσωματώσει τεχνολογίες αιχμής στην καθημερινή του δράση.
Ο εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού και των μέσων μέσω του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ» δείχνει ότι η Πολιτεία έχει αναγνωρίσει τον ρόλο των ΣμηΕΑ, των δορυφορικών δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης ως βασικών εργαλείων. Μέσω των νέων τεχνολογικών εργαλείων που εντάσσονται σταδιακά στην επιχειρησιακή δράση, η Υπηρεσία αποκτά μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση πληροφοριών και στη διασύνδεση διαφορετικών φορέων.
Αυτό είναι ένα βήμα μπροστά σε σχέση με προηγούμενες περιόδους, όπου η εικόνα του πεδίου ήταν πιο αποσπασματική. Σε αυτή την κοσμογονία για την Πολιτική Προστασία, το προσωπικό δείχνει υψηλή προσαρμοστικότητα και διάθεση να αξιοποιήσει νέες τεχνολογίες, ωστόσο η εκπαίδευση πρέπει να είναι συνεχής και σε βάθος.
Η εισαγωγή τεχνητής νοημοσύνης και προηγμένων δεδομένων απαιτεί στελέχη με εξειδικευμένες δεξιότητες, αλλά και μια κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ επιχειρησιακού και επιστημονικού προσωπικού.
Το στοίχημα για τα επόμενα χρόνια είναι να διασφαλιστεί ότι αυτά τα εργαλεία δεν θα μείνουν μη επαρκώς αξιοποιημένα, αλλά θα γίνουν οργανικό μέρος των επιχειρήσεων, μέσα από θεσμοθετημένη εκπαίδευση, μόνιμη τεχνική υποστήριξη και στρατηγικό σχεδιασμό σε βάθος χρόνου.
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Διαθέτει σήμερα η Πυροσβεστική επαρκή και σύγχρονο εξοπλισμό για την αντιμετώπιση μεγάλων πυρκαγιών (mega fires);
Τα μέσα και οι εξοπλισμοί με τα οποίους ενισχύεται η Πυροσβεστική μέσω του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ» βελτιώνουν αισθητά την επιχειρησιακή ικανότητα και μας δίνουν δυνατότητες που πριν λίγα χρόνια δεν υπήρχαν.
Παρ’ όλα αυτά, οι λεγόμενες “mega fires” αποτελούν φαινόμενα εξαιρετικής έντασης που συχνά ξεπερνούν τις παραδοσιακές δυνατότητες κάθε μηχανισμού. Για να μπορούμε να ανταποκριθούμε με συνέπεια, απαιτείται διαρκής ανανέωση και αναβάθμιση του στόλου, συντήρηση σε υψηλά πρότυπα και κυρίως επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό που χειρίζεται αυτά τα μέσα, δίχως βέβαια να παραγκωνίζεται ο ρόλος της πρόληψης.
Ο μηχανισμός ενισχύεται, όμως ο βαθμός της επάρκειας και ανθεκτικότητάς του θα κριθεί στη συνέπεια με την οποία θα υποστηριχθεί τα επόμενα χρόνια.
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πώς αξιολογείτε το επίπεδο εκπαίδευσης των Ελλήνων πυροσβεστών σε σχέση με άλλες χώρες;
Το επίπεδο εκπαίδευσης των Ελλήνων πυροσβεστών είναι υψηλό και συγκρίσιμο με εκείνο πολλών ευρωπαϊκών χωρών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την διεθνώς αναγνωρισμένη εμπειρία στο πεδίο.
Οι συνάδελφοι μας διαχειρίζονται κάθε χρόνο ακραίες συνθήκες και πολλαπλά συμβάντα, κάτι που τους προσδίδει επιχειρησιακή ευελιξία και ανθεκτικότητα. Εκεί που απαιτείται συνεχής βελτίωση είναι στην εξειδίκευση σε νέες τεχνολογίες – όπως τα ΣμηΕΑ, τα δορυφορικά δεδομένα και τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης – καθώς και στην τακτική ανταλλαγή τεχνογνωσίας με άλλες χώρες μέσω ευρωπαϊκών και διεθνών προγραμμάτων.
Σε γενικές γραμμές, οι Έλληνες πυροσβέστες διαθέτουν στέρεες βάσεις, αλλά η συστηματική εκπαίδευση και η διαρκής μετεξέλιξη μέσω του βασικότερου κυττάρου, της Πυροσβεστικής Ακαδημίας, είναι το κλειδί ώστε να παραμένουμε στην αιχμή των εξελίξεων.
Υπάρχουν νέα προγράμματα κατάρτισης ή συνεργασίες που στοχεύουν στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των μελών της Ένωσης με γνώμονα την ορθή αξιοποίηση τους;
Βεβαίως και υπάρχουν! Η ΕΠΑΥΠΣ επενδύει συστηματικά στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των μελών της, αξιοποιώντας κατά κύριο λόγο τις ευκαιρίες που προκύπτουν μέσα από τα ερευνητικά προγράμματα στα οποία συμμετέχει ως εταίρος ή επιστημονικός σύμβουλος. Μέσα από δράσεις όπως τα SnR, Resistant, ENSURE, NERO Cost Action και Strategy Project, τα μέλη μας αποκτούν πρόσβαση σε εξειδικευμένη γνώση, διεθνή δίκτυα συνεργασίας και καινοτόμες πρακτικές που στη συνέχεια μεταφέρονται στην επιχειρησιακή καθημερινότητα. Έτσι διασφαλίζουμε ότι η εκπαίδευση δεν μένει θεωρητική, αλλά συνδέεται άμεσα με τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που ήδη διαμορφώνουν το μέλλον της Πολιτικής Προστασίας στην Ευρώπη.
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στους πολίτες αλλά και στην Πολιτεία με το κλείσιμο αυτής της δύσκολης αντιπυρικής περιόδου;
Το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε είναι διπλό. Όσον αφορά στους συμπολίτες μας θέλουμε να τονίσουμε ότι η ασφάλεια είναι συλλογική υπόθεση∙ η πρόληψη, η υπευθυνότητα, η συνεργασία με τις αρχές αλλά και η διαμόρφωση κουλτούρας μέσω διαρκούς εκπαίδευσης των πολιτών σε ζητήματα διαχείρισης κρίσεων είναι κρίσιμα στοιχεία ώστε να προστατεύσουμε ζωές, περιουσίες και φυσικό πλούτο.
Προς την Πολιτεία θα θέλαμε να πούμε ότι οι φετινές πυρκαγιές απέδειξαν ότι η επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό, εκπαίδευση και σύγχρονα μέσα δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Η Πολιτική Προστασία χρειάζεται σταθερή και διαχρονική στήριξη μέσω προσλήψεων σε νεαρό μάχιμο προσωπικό αλλά και αξιοποίηση του εξειδικευμένου ένστολου προσωπικού (οικονομολόγοι, μηχανικοί, νομικοί, πληροφορικοί, δασολόγοι, μετεωρολόγοι κλπ) που διαθέτει σε αντικείμενα της ειδικότητάς τους, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται σε ολοένα και πιο δύσκολες συνθήκες. Μαζί, με σχέδιο, καινοτομία και συνεργασία, μπορούμε να κάνουμε τη χώρα μας πιο ανθεκτική απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης.
Πώς φαντάζεστε το ΠΣ την επόμενη δεκαετία;
Φανταζόμαστε ένα Πυροσβεστικό Σώμα που την επόμενη δεκαετία θα λειτουργεί ως ένας σύγχρονος, ευρωπαϊκού επιπέδου οργανισμός Πολιτικής Προστασίας, με τεχνολογίες αιχμής, εκπαιδευμένο προσωπικό και ισχυρή διεθνή διασύνδεση. Ένα Σώμα που θα αξιοποιεί συστηματικά ΣμηΕΑ, δορυφορικά δεδομένα, τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτικά μέσα, ενώ παράλληλα θα επενδύει στη συνεχή εκπαίδευση και στην ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού του. Θέλουμε ένα ΠΣ που δεν θα αντιδρά μόνο, αλλά θα προβλέπει, θα σχεδιάζει και θα συνεργάζεται στενά με την επιστημονική κοινότητα, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τον ιδιωτικό τομέα. Με άλλα λόγια, ένα Σώμα ανθεκτικό, καινοτόμο και αποτελεσματικό, που θα στέκεται δίπλα στον πολίτη σε κάθε κρίση.
Απαραίτητο για όλα τα παραπάνω είναι η Πολιτεία να επενδύσει περαιτέρω στην παρεχόμενη εκπαίδευση από την Πυροσβεστική Ακαδημία και να κάνει το πυροσβεστικό επάγγελμα δελεαστική επαγγελματική επιλογή για τα νέα παιδιά, με αξιοπρεπείς μισθολογικές αλλά και κοινωνικές – οικογενειακές παροχές (παιδικές κατασκηνώσεις, παιδικούς σταθμούς, κατοικίες για τους μετατιθέμενους σε παραμεθόριες περιοχές κλπ).
Ο Αντώνης Κούκουζας είναι Επιπυραγός, Νομικός, Πρόεδρος Ένωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών Υπαξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος (ΕΠΑΥΠΣ)