Οι πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού άφησαν πίσω τους ανυπολόγιστες καταστροφές, με καμένα σπίτια, χαμένες περιουσίες, νεκρά ζώα και δυστυχώς και ανθρώπινες απώλειες. Την ώρα που η Πολιτεία επιχειρεί να βρει λύσεις και η δημόσια συζήτηση πυροδοτήθηκε από τη δήλωση της Υφυπουργού κ. Σοφίας Βούλτεψη, πως «το πρόβλημα δεν είναι οι νόμοι ούτε ο εξοπλισμός, αλλά η έλλειψη εθελοντών», οι ίδιοι οι εθελοντές πυροσβέστες συνεχίζουν να δίνουν καθημερινά τη μάχη με τις φλόγες στην πρώτη γραμμή.
Με αφορμή αυτή τη δήλωση, συνομιλήσαμε με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Εθελοντών του Πυροσβεστικού Σώματος κ. Σεραφείμ Τσιουγκρή, ο οποίος μιλά στο Policenet.gr για τις πραγματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο πεδίο, την ψυχολογική φθορά, τον εξοπλισμό, αλλά και για το τι χρειάζεται ουσιαστικά ώστε ο θεσμός του εθελοντή να αποκτήσει τον σεβασμό και τη θεσμική υπόσταση που του αξίζει και στη χώρα μας.
Συνέντευξη στην Κέλλυ Σαουάχ-Μαραγκουδάκη
1. Κύριε Πρόεδρε, φέτος βιώνουμε ξανά τεράστιες, καταστροφικές πυρκαγιές, και ακόμα δεν έχει τελειώσει το καλοκαίρι. Πώς βιώνουν οι εθελοντές πυροσβέστες την πρώτη γραμμή και ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε στο πεδίο;
Καταρχήν κ. Μαραγκουδάκη να σας ευχαριστήσω για τη δυνατότητα που μας δίνετε να κάνουμε γνωστό το θεσμό του εθελοντή πυροσβέστη και να αναδείξομε κάποια από τα προβλήματα που μας απασχολούν. Στο ερώτημά σας τώρα: Η πρώτη γραμμή, ειδικά στις δασικές πυρκαγιές είναι από τη φύση της ένα πεδίο απρόβλεπτο, που ενέχει πολλούς κινδύνους. Ο καθένας που επιχειρεί είτε εθελοντής, είτε μόνιμος οφείλει να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες ενός συμβάντος -δασικό ή αστικό- για να μπορεί να διαχειριστεί σωστά την κατάσταση. Ανθρώπινα συναισθήματα (άγχος, φόβος, αγωνία) είναι συνυφασμένα με όποιον εμπλέκεται σε μια καταστροφή, αλλά η εκπαίδευση του καθενός από εμάς είναι σίγουρο ότι θα συμβάλλει στην όσο το δυνατόν επιτυχή έκβαση ενος συμβάντος.
Όσον αφορά στο μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στο πεδίο, ειδικά στις δασικές πυρκαγιές, είναι ο πολίτης που αρνείται να εγκαταλείψει το σπίτι του, την περιουσία του σε μια διαταγή εκκένωσης. Η ύπαρξη επίσης πολιτών στο πεδίο που σπεύδουν να βοηθήσουν χωρίς μέσα ατομικής προστασίας, με μόνο όπλο το φιλότιμό τους, δημιουργεί άθελά τους κινδύνους για τους ίδιους αλλά και όσους βρίσκονται στο συμβάν.
2. Είδαμε εικόνες με καμένα ζώα, καταστροφές σε περιουσίες, κινδυνέψαν άνθρωποι, ενώ έχουμε ήδη έναν νεκρό στην Κερατέα. Πώς διαχειρίζεται ένας εθελοντής αυτές τις δραματικές συνθήκες και τι αφήνει πίσω του, στη ψυχοσύνθεσή του μια τέτοια μάχη;
Η οποιαδήποτε καταστροφή, είναι βέβαιο ότι επηρεάζει τον πυροσβέστη άσχετα εάν αυτός είναι μόνιμος, εθελοντής, πενταετής ή εποχικός. Μια πρακτική που βοηθάει στην συναισθηματική αποφόρτιση είναι η συζήτηση με τους συναδέρφους που αφορά την έναρξη, την εξέλιξη και το τελείωμα ενός συμβάντος, ειδικά η αναφορά στο πώς βίωσε κάποιος το συμβάν. Επίσης, το Αρχηγείο του Π.Σ., διαθέτει ένα πρωτοποριακό Τμήμα Ψυχολογικής Υποστήριξης αποτελούμενο από έγκριτους και έμπειρους επιστήμονες (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.ά.) που μπορεί να απευθυνθεί κάποιος που αισθάνεται ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί την πίεση ενός καταστροφικού συμβάντος.
3. Ως εθελοντές του Π.Σ. διαθέτετε επαρκή εξοπλισμό και μέσα ώστε να μη κινδυνέψετε όταν σας καλεί το καθήκον; Πιστεύετε ότι η Πολιτεία και η κοινωνία αναγνωρίζουν επαρκώς την προσφορά σας;
Eίναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να εξοπλιστούν οι εθελοντές πυροσβέστες με τα απαραίτητα Μέσα Ατομικής Προστασίας. Μέσω του προγράμματος "Αιγίς" έχουν προβλεφθεί αστικά κράνη, αστικές μπότες, επενδύτες βαρέος τύπου και περισκελίδες. Όσον αφορά το δασικό εξοπλισμό το σύνολο των εθελοντών έχει παραλάβει τα απαραίτητα ΜΑΠ. Σκεφτείτε κυρία Μαραγκουδάκη, υπάρχουν ακόμη υπηρεσίες που δεν τα έχουν χορηγήσει.
Πιστεύουμε πως το ιδιαίτερα συνεργάσιμο αρμόδιο τμήμα του Αρχηγείου θα δώσει λύση σχετικά με την αναγνώριση. Η κοινωνία αναμφίβολα ναι, Η πολιτεία; Κάποτε μπορώ να πω ότι υπήρχε σεβασμός στο θεσμό μέσω της επίσκεψης στο Προεδρικό Μέγαρο και συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την ημέρα του εθελοντή πυροσβέστη στις 5 Δεκεμβρίου. Μια παράδοση χρόνων που ξεκίνησε επί θητείας του αείμνηστου Κάρολου Παπούλια και συνεχίστηκε με τον κ. Προκόπη Παυλόπουλο, καταργήθηκε από την κ. Σακελαροπούλου που ουδέποτε μας δέχτηκε. Ο λόγος; Άγνωστος μέχρι και σήμερα. Οφείλω να επισημάνω σε αυτό το σημείο την αταλάντευτη στήριξη του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο που ως υπουργός ακόμη το 2008 έδειξε πραγματικό ενδιαφέρον για τους εθελοντές. Ήταν εκείνος που κατάλαβε την αναγκαιότητα αναθεώρησης του νόμου 1951/91 που αφορούσε τον θεσμό του εθελοντή πυροσβέστη και προχώρησε τις διαδικασίες, ήταν εκείνος που με παρεμβασή του στο ίδρυμα Νιάρχος χορηγήθηκαν 2.000 στολές και κράνη στους εθελοντες, (το Π.Σ. για άλλη μια φορά μας λησμόνησε). Ήταν εκείνος που και μετά απο την αποχωρησή του ως ΠτΔ φρόντισε να μπορούν οι εθελοντές πυροσβέστες να κάνουν ετήσιο καρδιολογικό έλεγχο στο Ωνάσειο. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Πολιτικό και Άνθρωπο κ. Προκόπη Παυλόπουλο.
Ξεχωριστή τιμή ήταν επίσης για όλους μας η βράβευση από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά μας στην Ελληνική κοινωνία.
4. Η Υπουργός κ. Βούλτεψη είπε πως το πρόβλημα δεν είναι οι νόμοι ούτε ο εξοπλισμός, αλλά η έλλειψη εθελοντών. Εσείς που ξέρετε την πραγματικότητα καλύτερα απ’ όλους, τι απαντάτε σε αυτή τη δήλωση;
Δεν κάνω γενικά σχόλια σε δηλώσεις πολιτικών, οφείλω όμως να πώ τα εξής: Τα νούμερα που ανέφερε η κ. υπουργός είναι απόλυτα σωστά. Δυστυχώς, τα ποσοστά στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα χαμηλά και αυτό από μόνο του πρέπει να μας προβληματίσει. Υπάρχει το νομικό πλαίσιο, γίνονται προσπάθειες από το Υπουργείο για αναβάθμιση του θεσμού, καθώς και για τη χορήγηση ΜΑΠ. Τότε τι φταίει και είμαστε πίσω στον πυροσβεστικό εθελοντισμό; Μετά από 26 χρόνια θητείας στο Πυροσβεστικό Σώμα μπορώ να πω -όσο και αν με λυπεί- αυτό ότι την κύρια ευθύνη την εχει το ίδιο το Π.Σ. Διότι ποτέ δεν είδε σοβαρά το θεσμό του εθελοντή. Μέχρι και πρίν λίγα χρόνια πληρώναμε απο την τσέπη μας τον εξοπλισμό, ενώ οι αρχηγοί που πέρασαν από την θέση αυτή ήταν το λιγότερο αδιάφοροι. Εξαιρώ τον αείμνηστο Ανδρέα Κόη, καθώς και τους απόστρατους σήμερα κυρίους Ράπανο και Πουρναρά. Τα ερωτήματα που θα θέσω και ελπίζω να δωθούν απαντήσεις θα επιβεβαιώσουν αυτό που είπα πιο πάνω.
Α. Για ποιο λόγο οι εθελοντές και εθελόντριες ανήκουν στη διεύθυνση οργάνωσης του Αρχηγείου (εκεί που ανήκουν τα κτίρια και τα οχήματα του ΠΣ) και όχι στη διεύθυνση ανθρωπίνων πόρων που ανήκουν μόνιμοι, πενταετείς, εποχικοί, πολιτικό προσωπικό;
Β) Γιατί ενώ συμφώνησε, προς τιμή του, και ο σημερινός αρχηγός, κατώτερος διευθυντής αρνήθηκε να μεταφερθούμε στη παραπάνω διεύθυνση;
Γ) Πότε μας κάλεσαν από το Αρχηγείο πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου να συζητήσουμε με ποιον τρόπο θα αξιοποιηθεί το εθελοντικό προσωπικό του ΠΣ;
Δ) Γιατί δεν υπάρχει θεσμοθετημένα ο μηχανισμός εκείνος που θα κινητοποιεί του εθελοντές σε περίπτωση Γενικής Επιφυλακής;
Ε) Γιατί ενώ εδώ και πέντε χρόνια περίπου ζητάμε να συσταθεί επιτροπή που θα βελτιώσει τις στρεβλώσεις του νόμου 4029/11 και θα τον βελτιώσει να συμβαδίζει με τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια δεδομένα συναντάμε άρνηση;
ΣΤ) Για ποιο λόγο μόνιμοι υπάλληλοι αρνούνται σε εθελοντές πυροσβέστες να εκτελέσουν υπηρεσία στο σταθμό που υπηρετούν όταν αυτοβούλως παρουσιάζονται για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλα δασικά συμβάντα;
Από τα ερωτήματα που έθεσα καθένας και καθεμία μπορεί να βγάλει συμπεράσματα.
Προς επίρρωση των παραπάνω επιτρέψτε μου να αναφέρω άλλο ένα γεγονός: Πριν από ένα χρόνο ακριβώς ιδρύθηκε στο Δήμο Κηφισιάς με μεγάλες προσπάθειες του δημάρχου κ. Ξυπολιτά το δεύτερο εθελοντικό πυροσβεστικό κλιμάκιο της Αττικής μετά από αυτό της Πεντέλης. Στον ένα χρόνο λειτουργίας του έχει επιληφθεί σε πεντακόσια περίπου συμβάντα (αστικές πυρκαγιές, δασικές, τροχαία, παροχές βοηθείας κ.ά)
Δύο ανώτατοι αξιωματικοί του ΠΣ συστηματικά το υπονομεύουν χωρίς να γνωρίζει κανείς το λόγο. Μάλιστα ένας εξ' αυτών δήλωσε ότι αν ανέβει ιεραρχικά θα το κλείσει γιατί δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να πω κάτι παραπάνω για το λόγο που ο εθελοντισμός στην Ελλάδα παραμένει στάσιμος....
5. Τι χρειάζεται άμεσα για να ενισχυθεί ουσιαστικά ο θεσμός του εθελοντή πυροσβέστη στην Ελλάδα; Πώς θα μπορούσε να οργανωθεί καλύτερα ώστε να μην είναι απλώς συμπληρωματικός, αλλά κρίσιμος και θεσμικά κατοχυρωμένος πυλώνας πολιτικής προστασίας;
Χωρίς πολλά λόγια, το Αρχηγείο να στηρίξει ουσιαστικά το θεσμό. Να απαλλαχθεί από φοβικά σύνδρομα και να δώσει λύσεις στα προβλήματα που τους θέτουμε! Εμείς γνωρίζουμε καλύτερα από τον οποιονδήποτε τι χρειάζεται να γίνει ώστε η χώρα μας να μπορεί να στέκεται εξίσου με της ευρωπαϊκές χώρες στον πυροσβεστικό εθελοντισμό.
6. Ο θεσμός του εθελοντή είναι τελικά τρόπος ζωής ή μια κρατική “ανάγκη”;
Για να γίνει κάποιος εθελοντής πυροσβέστης θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι είναι ένας "ιδιαίτερος" εθελοντισμός αυτός του ΠΣ. Θέλει καλή εκπαίδευση που ευτυχώς προσφέρεται οργανωμένα πια από αξιωματικούς του Σώματος, θέλει αγάπη για τον συνάνθρωπο μα πάνω από όλα να συνειδητοποιήσει ότι η ιδιότητα του εθελοντή πυροσβέστη ειναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον ίδιο, την οικογενεια του και τον κοινωνικό του περίγυρο. Επομενως, ξεκάθαρα πιστεύω οτι ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής που αρμονικά συμπληρώνει τις ανάγκες ενός σύγχρονου κράτους.
7. Ποιο είναι το κίνητρο ή η μεγαλύτερη "ανταμοιβή" που δίνει ώθηση στον εθελοντή πυροσβέστη να μην εγκαταλείψει αλλά να αφιερώσει προσωπικό χρόνο, χρήμα και πολλές φορές να θέσει σε κίνδυνο τη σωματική του ακεραιότητα προκειμένου να βρεθεί στο πύρινο μέτωπο.
Το κίνητρο όπως ήδη ανέφερα είναι η αγάπη για τον συνάνθρωπο, για την κοινότητα που ζούμε και φυσικά για την πατρίδα μας. Η μεγαλύτερη και καλύτερη αμοιβή είναι η αγκαλιά και το ευχαριστώ κάποιου που τον βοήθησες σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής του....