Δημοσιεύουμε άρθρο του Δρ. Κωνσταντίνου Δούβλη, εγκληματολόγου* που εστάλη στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του Policenet
Πολύς λόγος γίνεται για τις-αναγκαίες- μεταρρυθμίσεις στην ΕΛ.ΑΣ. που επικαλέστηκε η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου.
Ο νέος υπουργός- και εκλεκτός συνάδελφος- μίλησε για την ανάγκη αλλαγής της σχέσης Αστυνομικού και πολίτη. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι αυτή η ανάγκη αναφερόταν και στην εισηγητική έκθεση για την ενοποίηση των 2 προϋπαρχόντων Σωμάτων (Αστυνομίας Πόλεων & Χωροφυλακής) το 1984. Συγκεκριμένα, αναφερόταν πως για να αλλάξει η σχέση Κοινωνίας-Κράτους , πρέπει να μετασχηματιστούν οι θεσμοί και κυρίως ο θεσμός του κράτους που βρίσκεται πιο κοντά στον πολίτη η Αστυνομία.
Από τότε έγιναν πολλά. Συνδικαλισμός, βελτίωση του επιπέδου των Αστυνομικών, πιο αρμονική επαφή αστυνομικών-πολιτών. Πάντα όμως υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης που θα οδηγήσουν στον περαιτέρω εκδημοκρατισμό του Σώματος. Σε αυτό που είχε ονειρευτεί ο SirRobertPeel, όταν ίδρυε την Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου το 1829, την παγκοσμίως γνωστή ScotlandYardκαι μιλούσε για «αστυνόμευση δια της αποδοχής/συμφωνίας των πολιτών». (policingbyconsent)
Οι ακόλουθες προτάσεις είναι απλώς ενδεικτικές ως προς τα βήματα που μπορούν εν δυνάμει να εκσυγχρονίσουν περαιτέρω το Σώμα.
1. Έγκριση της τοποθέτησης του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ. από την Ελληνική βουλή.
Ο Αρχηγός της Αστυνομίας είναι μια θέση κλειδί στον κρατικό μηχανισμό και ως εκ τούτου πρέπει να υποβάλλεται σε ακρόαση από τους εκπροσώπους του Ελληνικού Λαού. Μια διακομματική επιτροπή θα υποβάλλει τον υποψήφιο αρχηγό σε σειρά ερωτήσεων προκειμένου να διαπιστώσει το δημοκρατικό του φρόνημα, την ικανότητά του να διοικεί, το πώς αντιδρά υπό πίεση (ικανότητα απολύτως απαραίτητη για τέτοιο πόστο) καθώς και τις ιδέες του για το μέλλον του Σώματος. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την… πυρίτιδα άλλωστε. Αυτή η διαδικασία υφίσταται επί δεκαετίες στις ΗΠΑ όπου οι αρχηγοί των μεγάλων κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας (CIA, FBI, NSAκλπ) υποβάλλονται σε αυστηρότατες διαδικασίες ακροάσεων και πολλοί εξ αυτών δεν διορίστηκαν ποτέ λόγω αδυναμίας τους να ανταποκριθούν.
Διάβασα νωρίτερα μια άποψη περί εκλογής του αρχηγού από το Σώμα. Αν και μοιάζει δημοκρατική, άποψη μου είναι ότι θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που ίσως λύσει. Ο Αρχηγός διοικεί το Σώμα, δε το εκπροσωπεί. Γι αυτή την δουλειά υπάρχουν οι συνδικαλιστές. Για να διοικείς πρέπει να είσαι απαλλαγμένος από δεσμεύσεις. Όταν μιλάμε για «εκλογή» σίγουρα θα υπάρχει και…προεκλογική περίοδος. Το να εμπλέκονται υποψήφιοι Αρχηγοί σε προεκλογικές συμφωνίες και συναλλαγές σίγουρα δεν διευκολύνει το μελλοντικό τους έργο…
2. Κατάργηση των Σχολών Αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ.
Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, πρέπει να επισημάνω ότι θεωρώ τις σχολές Αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ. υψηλοτάτου επιπέδου. Πιστεύω όμως ότι τα 4 χρόνια καλής εκπαίδευσης δε μπορούν να υποκαταστήσουν τον παράγοντα «εμπειρία» που είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Αστυνομικού έργου, ιδιαιτέρως όταν μιλάμε για επίπεδο διοίκησης. Μπορεί πλέον οι Αστυνομικοί να λαμβάνουν υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και να διδάσκονται μαθήματα όπως εγκληματολογία, ποινικό δίκαιο, ανθρώπινα δικαιώματα κλπ. , δε πρέπει όμως ποτέ να λησμονούμε ότι το αστυνομικό έργο και οι προεκτάσεις του σε επίπεδο καθημερινότητας διατηρούν σε μεγάλο βαθμό στοιχεία «τέχνης» (craft). Συνεπώς, η εμπειρική προσέγγιση είναι εκ των ων ουκ άνευ. Ακούγεται το επιχείρημα ότι οι αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας είναι 23 ετών και χειρίζονται μαχητικά αεροπλάνα, άρα γιατί να μην έχουμε νέους αξιωματικούς στην ΕΛ.ΑΣ? Θεωρώ το επιχείρημα άτοπο. Ο νεαρός πιλότος χρειάζεται να είναι ικανός πολεμιστής. Ο νεαρός αξιωματικός πρέπει να είναι «ψυχολόγος του πεζοδρομίου». Έρχεται σε καθημερινή επαφή με πολύπλοκες κοινωνικές διεργασίες, με δύσκολους χαρακτήρες και διαρκώς μεταβαλλόμενες συμπεριφορές. Αυτού του είδους η γνώση χτίζεται κυρίως εμπειρικά. Και δυστυχώς αυτή την εμπειρία η σχολή δε την προσφέρει. Φρονώ λοιπόν πως όλοι οι ένστολοι της ΕΛ.ΑΣ πρέπει να περάσουν από το στάδιο του απλού αστυφύλακα. Να νιώσουν την πίεση που νιώθει , να μάθουν να διαχειρίζονται τον φόβο και την ανασφάλεια του πεζοδρομίου πριν ασκήσουν διοίκηση. Και φυσικά να στρατευτούν πριν καν εισέλθουν στις σχολές.
3. Αξιωματικοί «ειδικών» και όχι «γενικών» καθηκόντων
Ζούμε στην εποχή της απόλυτης εξειδίκευσης. Για την ουσιαστική αναβάθμιση του αστυνομικού έργου είναι απαραίτητη η προσαρμογή της ΕΛ.ΑΣ και σε αυτή την πραγματικότητα. Οι αστυνομικοί, ως σύγχρονοι επαγγελματίες, πρέπει να απαλλαγούν από την λογική «όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω» και να αποκτήσουν εξειδίκευση σ ένα αντικείμενο με το οποίο θα αρχίζουν και τα τελειώνουν την καριέρα τους. Οι σύγχρονες προκλήσεις στα θέματα ασφάλειας και εγκληματικότητας περιλαμβάνουν κακοποιούς με «επιστημονική εξειδίκευση» σε διάφορες κατηγορίες εγκλημάτων (πχ τρομοκρατία, ηλεκτρονικό έγκλημα κλπ.) Οι διώκτες τους πρέπει να πράξουν ακριβώς το ίδιο.
Ο όρος «μεταρρύθμιση» έχει αρνητική χροιά στη χώρα μας, κυρίως διότι αντιδρούν όσοι -μοιραία- ξεβολεύονται. Αν όμως το ζητούμενο είναι η καθολική συμφωνία, τότε μοιραία θα επέλθει αδράνεια. Οι ανωτέρω προτάσεις είναι ένας μάλλον βατός δρόμος που μπορεί να εκσυγχρονίσει το Σώμα χωρίς να το ταράξει συθέμελα.
Ευελπιστώ σε ευήκοα ώτα.
· Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι διδάκτωρ εγκληματολογίας (UniversityofEssex, UK), ειδικευμένος στις ΗΠΑ σε θέματα Ασφάλειας, Αστυνόμευσης και Αντεγκληματικής πολιτικής. (Loyola University of Chicago, USA)