του δρ Παναγιώτη Β. Τσακλή*
Η δημιουργία της ομάδας ΔΙ.ΑΣ. (Δίκυκλης Αστυνόμευσης) είχε ένα συγκεκριμένο στρατηγικό σκεπτικό και με βάση τους ανθρώπους που την εμπνεύστηκαν, δεν έγινε απλώς για να υπάρχουν περισσότεροι αστυνομικοί στους δρόμους, αλλά για να καλυφθεί ένα κενό ταχύτητας, παρουσίας και αποτροπής που υπήρχε στην αστυνόμευση των πόλεων.
Διαβάστε επίσης
Σύμφωνα με τη λογική αυτή, η ΔΙ.ΑΣ. εξασφαλίζει την άμεση αστυνομική επέμβαση και ορατή παρουσία στους δρόμους, για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος, και συνάμα, την ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών. Το όνομα «ΔΙ.ΑΣ.» προέρχεται από τα αρχικά της Δίκυκλης Αστυνόμευσης και παραπέμπει στον θεό Δία, σύμβολο ισχύος, τάξης και δικαιοσύνης.
Στα τέλη του 2010, υπήρχε καταγεγραμμένη αυξημένη εγκληματικότητα, με αργή ανταπόκριση περιπολικών, ειδικά σε στενά και πυκνοκατοικημένες περιοχές, ενώ το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα ήταν έντονο. Ως επιλογή, τα περιπολικά δεν μπορούσαν να φτάσουν έγκαιρα σε κάθε σημείο, ενώ οι πεζές περιπολίες δεν είχαν κινητικότητα.
Έτσι, σχεδιάστηκε μια μονάδα που θα πρέπει κινείται πολύ γρήγορα, με άμεση επιχειρησιακή ετοιμότητα ώστε να προλαβαίνει τα εγκλήματα εν τη γενέσει και ταυτόχρονα να παρέχει ορατή, δυναμική παρουσία της αστυνομίας στους δρόμους.
Η επιλογή της δίκυκλης αστυνόμευσης (με μοτοσικλέτες) ήταν η ιδανική σύμφωνα με τον σχεδιασμό από τους επιτελικούς και ειδικούς, γιατί θα έχει ταχύτητα και ευελιξία, φτάνοντας σε στενά, πλατείες και δύσκολα σημεία και αντιδρώντας άμεσα σε καταδιώξεις ή επεισόδια. Η φιλοσοφία πίσω από την επιλογή ώστε η κάθε μηχανή να μεταφέρει δύο αστυνομικούς, στηρίχτηκε σε λόγους επιχειρησιακής ασφάλειας, κάλυψης του ενός από τον άλλο και την πιο αποτελεσματική επέμβαση σε συλλήψεις.
Έτσι, οι ρόλοι των δύο επιβαινόντων αστυνομικών εντοπίζονται και δικαιολογούνται σύμφωνα με τους υπευθύνους, στα παρακάτω:
- Ασφάλεια και κάλυψη
- Ο συνοδηγός λειτουργεί ως παρατηρητής, έχοντας πλήρη ορατότητα του περιβάλλοντος, παρακολουθεί ύποπτες κινήσεις, πινακίδες, και παρέχει πληροφορίες στον οδηγό.
- Σε περίπτωση συμπλοκής, ο ένας κρατάει τον έλεγχο του οχήματος και ο άλλος μπορεί να αντιδράσει άμεσα (π.χ. να καλύψει, να αφοπλίσει ή να καλέσει ενισχύσεις).
- Έτσι, μειώνεται δραστικά η ευαλωτότητα που θα είχε ένας αστυνομικός μόνος του πάνω στη μηχανή.
- Αποτελεσματικότητα στην επέμβαση
- Οι ΔΙ.ΑΣ. συνήθως κινούνται ανά δύο ή περισσότερες μηχανές. Αυτό σημαίνει ότι 4 τουλάχιστον αστυνομικοί, μπορούν να επέμβουν σχεδόν ταυτόχρονα σε ένα περιστατικό, παρέχοντας ισορροπία δύναμης και κάλυψη τομέα.
- Ο συνεπιβάτης μπορεί να κατεβεί πρώτος και να ενεργήσει ενώ ο οδηγός εξασφαλίζει τη μηχανή.
- Επικοινωνία και συντονισμός
- Σε γρήγορες καταδιώξεις ή πολύπλοκες σκηνές (π.χ. πυροβολισμοί, ληστείες, καταδιώξεις σε στενά), η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ δύο ατόμων πάνω στη μηχανή είναι κρίσιμη για την άμεση λήψη αποφάσεων.
- Ψυχολογική υποστήριξη και αποτροπή
- Η παρουσία δύο ενστόλων μαζί, έχει ισχυρότερο αποτρεπτικό αποτέλεσμα.
- Επίσης, παρέχει ψυχολογική ασφάλεια στους ίδιους τους αστυνομικούς, αφού κανείς δεν επιχειρεί μόνος του σε επικίνδυνες καταστάσεις.
- Πρακτικά θέματα
- Ο εξοπλισμός (όπλα, κράνη, ασύρματοι, φακοί κ.λπ.) είναι πιο εύκολο να διαχειριστεί όταν υπάρχει δεύτερο άτομο.
Επειδή η συμβολή τους με βάση και τα παραπάνω είναι προφανώς σημαντική, αλλά η αξία της ζωής και η ακεραιότητα της υγείας τους είναι πιο σημαντική, υπάρχουν και κάποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου (πέραν του επιχειρησιακού κινδύνου), που αφορούν καθαυτή τη χρήση της μηχανής σε σχέση με τις παραπάνω επιχειρησιακές απαιτήσεις, που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και να υπάρξουν ανάλογες προβλέψεις και παρεμβάσεις, μιας και οι αστυνομικοί είναι πρωτίστως εργαζόμενοι, με όλα τα δικαιώματα προστασίας, υγείας και ασφάλειας.
Μερικοί από τους πιο επείγοντες παράγοντες κινδύνου γι’ αυτού του είδους τη δράση μπορούμε να πούμε πως εδράζονται αρχικά, στα παρακάτω:
- Ως φαίνεται, η προμήθεια σε μοτοσυκλέτες της ΕΛΑΣ, δεν γίνεται στοχοθετημένα βάσει των ειδικών αναγκών, αλλά όπως πάντα στο δημόσιο, βάσει μειοδοτικών προσφορών (με γενική περιγραφή των βασικών τεχνικών χαρακτηριστικών), κατά τη διάρκεια διαγωνισμών προμηθειών ή σποραδικών δωρεών, γι’ αυτό και βλέπουμε στην ίδια ομάδα, αλλά και στη ΔΙ.ΑΣ. γενικά, διαφορετικές μάρκες και τύπους μοτοσυκλέτας.
- Οι μηχανές, δεν επιλέγονται για διανομή σε χρήση με βάση τα συνδυαστικά σωματομετρικά χαρακτηριστικά των δύο αστυνομικών που επιβαίνουν σε αυτή. Έτσι, το τυχαίο ζευγάρωμα των αστυνομικών, μπορεί να μην εξυπηρετεί την άνεσή τους και την ευκινησία τους, ενώ μπορεί να επηρεάζει αρνητικά την οδηγική συμπεριφορά της μηχανής.
- Ο οδηγός συμπιέζεται (στριμωγμένος) συνήθως έντονα, στην επιφάνεια της δεξαμενής καυσίμου και σε συνδυασμό με τη στενότητα της σέλας, προκαλείται συμπίεση στην περιοχή του οσχέου και για τους άνδρες οδηγούς, υπάρχει πιθανότητα εμφάνισης προστατίτιδας και άλλων ουρολογικών προβλημάτων. Παράλληλα, ο συνεπιβάτης συμπιέζεται/περιορίζεται αναλογικά, με βάση και το δικό του/της όγκο.
- Η παρατεταμένη οδήγηση/συνοδήγηση σε καθιστή θέση με υψηλή συχνότητα κραδασμών μπορεί να οδηγήσει σε μυοσκελετική καταπόνηση του κορμού και των κάτω άκρων. Επιπλέον, με βάση την πολύωρη χρήση, η παρουσία ακτινοβολίας χαμηλής συχνότητας από την μπαταρία της μηχανής, μπορεί να επιδράσει αρνητικά στον οργανισμό των επιβαινόντων με μικρή αλλά υπαρκτή πιθανότητα καρκινογένεσης του ουροποιητικού συστήματος, βάσει σχετικών ερευνών.
- Επιχειρησιακά, η δυνατότητα του συνοδηγού να πηδήξει από τη μοτοσυκλέτα για αποφυγή μιας πτώσης ή σύγκρουσης, περιορίζεται και εγκλωβίζεται από την μπαγκαζιέρα και τον αστυνομικό φάρο στο πίσω μέρος της μοτοσυκλέτας και αντιστοίχως από τον οδηγό μπροστά, καθιστώντας τον/την ευάλωτο/τη σε σοβαρούς τραυματισμούς. Επιπλέον, είναι σύνηθες τους καλοκαιρινούς μήνες να βλέπουμε πολλούς/ες από τους επιβαίνοντες στις μηχανές, να φορούν απλές αστυνομικές μπλούζες με ακάλυπτα τα άνω άκρα και δίχως προστατευτικό ρουχισμό μηχανής, οπότε και μία απλή πτώση θα οδηγήσει σε κακώσεις.
- Το επιπλέον βάρος του συνοδηγού δυσκολεύει τη μηχανή να επιταχύνει, να στρίψει και να σταματήσει και την καθιστά λιγότερο ευέλικτη. Το κέντρο βάρους της μοτοσυκλέτας μετατοπίζεται περισσότερο προς τα πίσω και προς τα πάνω και αυτή ανταποκρίνεται πιο αργά στις εισόδους, οι στροφές είναι λιγότερο αιχμηρές και έχει λιγότερη ικανότητα να ελίσσεται γρήγορα και να αποφεύγει αντικείμενα στο δρόμο, πόσο μάλλον να κυνηγάει. Τέλος, οι αποστάσεις φρεναρίσματος είναι μεγαλύτερες και οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες σε υψηλές ταχύτητες.
Με βάση όλα τα παραπάνω, που από τη μία πλευρά υποστηρίζουν το επιχειρησιακό κέρδος με την επιλογή χρήσης μηχανής σε ζεύγος ατόμων και τους ρυθμισμένα επιμερισμένους ρόλους μεταξύ τους και στον αντίποδα συναντούμε πολλαπλά στοιχεία επικινδυνότητας που ελλοχεύει αυτή η χρήση, ο ζυγός πρέπει πάντα να κλείνει υπέρ της υγείας και ασφάλειας του κάθε εργαζόμενου αστυνομικού, ανεξαρτήτως επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας του μέσου.
Έτσι, καταληκτικά, η επιστημονική άποψη δε δικαιολογεί επ’ουδενί την συγκεκριμένη επιχειρησιακή «πατέντα». Είναι σίγουρο πως υπάρχουν πολλαπλά συμβάντα πτώσεων και ατυχημάτων, με καταγεγραμμένα και δυστυχήματα, όπως ακούγονται και στον τύπο κατά καιρούς, κατά την επιχείρηση καταδιώξεων των ΔΙ.ΑΣ. και τίποτα δεν είναι τυχαίο σε ένα οδηγικό συμβάν. Η βιβλιογραφία είναι ξεκάθαρη σε ότι αφορά την πολλαπλάσια επικινδυνότητα πτώσεων και τραυματισμών, που διατρέχει ο συνοδηγός μιας μηχανής σε σύγκριση με τον οδηγό. Στην περίπτωση που το παρόν σχήμα συνεχίσει (πιο πιθανό), ίσως θα πρέπει τουλάχιστον να σχεδιαστούν ορθές πρακτικές για να ελαττωθούν οι αρνητικές συνέπειες που περιεγράφηκαν, να ακουστεί και η άποψη των επαγγελματιών αστυνομικών που επιχειρούν στη ΔΙ.ΑΣ. και των συνδικαλιστών τους και να μην επαφίεται ο επιχειρησιακός σχεδιασμός στην πλασματική τυχαιότητα των ατυχημάτων.
Ο δρ Παναγιώτης Β. Τσακλής είναι καθηγητής, Εργαστήριο Εμβιομηχανικής και Εργονομίας @ErgoMechLab, ΤΕΦΑΑ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Dept of Molecular Medicine and Surgery, Karolinska Institute, Sweden [email protected]
Πηγή: e-thessalia.gr