1. Πολύ κουβέντα γίνεται για το Επιτελικό Κράτος. Τι είναι τελικά αυτό; Είναι απλά ένας Πρωθυπουργός με ενισχυμένο γραφείο; Αυτό είναι το μικρό και ευέλικτο κράτος; Ασφαλώς όχι. Επιτελικό είναι ένα κράτος, όταν τα Υπουργεία του μπορούν να σχεδιάζουν τις δημόσιες πολιτικές αρμοδιότητάς τους και να παρακολουθούν την εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών. Στην Ελλάδα υπάρχουν αδυναμίες και το βασικότερο πρόβλημα είναι η σύγχυση επιτελικών και μη αρμοδιοτήτων. Αυτό που απαιτείται δεν είναι συγκεντρωτισμός, αλλά αποκέντρωση-εκχώρηση αρμοδιοτήτων, απλοποίηση διαδικασιών και βελτίωση του επιπέδου συντονισμού όλων των δημοσίων λειτουργιών.
2. Στην Ελλάδα γνωρίζουμε το Επιτελείο Στρατού (ή της ΕΛ-ΑΣ). Εκεί δηλαδή που χαράσσεται η βασική στρατηγική και παίρνονται οι γενικές αποφάσεις. Γνώμες μπορεί να εκφράζουν πολλοί, όμως τις τελικές αποφάσεις τις παίρνει ένας, ο οποίος άλλωστε φέρει και την ευθύνη. Δεν πρόκειται για ανοιχτή, συμμετοχική διαδικασία αλλά για μια διαδικασία αυστηρής επιλογής και πάλι με τελική ευθύνη του διευθύνοντος αυτό. Όμως ο συγκεντρωτισμός ακυρώνει την ποιότητα. Η πειθαρχία αντικαθιστά τη σκέψη.
3. Στο σχετικό ν.4622/2019 δεν υπάρχουν διατάξεις, που να επιφέρουν λειτουργική ανακατανομή των αρμοδιοτήτων. Οι βασικές ρυθμίσεις αφορούν την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών υποστήριξης του Πρωθυπουργού με σκοπό τον καλύτερο συντονισμό. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να μιλάμε για επιτελικό κράτος, όταν το θέμα της κατανομής των αρμοδιοτήτων παραμένει ανέγγιχτο, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζει την ουσία του σχεδιασμού και της διαμόρφωσης των δημόσιων πολιτικών με τον αποκλεισμό της κοινωνίας και των στελεχών του Δημοσίου από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων;;;
4. Σύμφωνα με δημοσίευμα (10/2021) «ο νέος Υπουργός ΠΡΟ.ΠΟ, συνεργαζόμενος με τον Υφυπουργό σκοπεύει να προχωρήσει σε κρίσεις, που θα αλλάξουν την εικόνα της Αστυνομίας. Στο πλαίσιο αυτής της επιλογής, συνεργάζεται και με τον διευθυντή του Πρωθυπουργού. Στο πλαίσιο αυτό, οι κρίσεις θα συνοδεύονται από συναρπαστικές αλλαγές, που κανείς δεν περιμένει». Τι νόημα έχει η αναφορά στο διευθυντή του Πρωθυπουργού; Αυτός θα ορίσει την Ηγεσία της ΕΛ-ΑΣ και όχι τα αρμόδια Συλλογικά Όργανα; Εξάλλου σε ποιόν ανήκει η αρμοδιότητα να προτείνει νέο θεσμικό πλαίσιο; Δεν ανήκει αποκλειστικά στον Υπουργό και κανένας άλλος δεν μπορεί να την ασκήσει. Πάντως μέχρι σήμερα δεν έγινε τίποτα για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου εξέλιξης των αξιωματικών. Οι υποσχέσεις για «δομικές αλλαγές» αποδείχθηκαν μπαλαφάρες. Στο μεταξύ, η δίμηνη αναβολή των κρίσεων επέτεινε τον άτυπο πόλεμο μεταξύ των διάφορων παράκεντρων εξουσίας.
5. Διαβάσαμε επίσης, ότι μετά τη συνάντηση την Πέμπτη του Πρωθυπουργού με τον προηγούμενο Υπουργό ΠΡΟ.ΠΟ, ο τελευταίος φέρεται να πέρασε, μετά από πολύ καιρό, το κατώφλι του γραφείου του διευθυντή του Πρωθυπουργού, προκειμένου να «λύσουν κάποιες μικροπαρεξηγήσεις του παρελθόντος» (sic). Και η απορία παραμένει, ποιές μπορεί να ήταν αυτές;
6. Τα Υπουργεία πρέπει να μπορούν να σχεδιάζουν δημόσιες πολιτικές και να παρακολουθούν την εφαρμογή. Οι Υπουργοί δεν είναι άβουλοι διαχειριστές των χαρτοφυλακίων τους. Η «αυλή» του Μαξίμου δεν μπορεί να αποφασίζει πριν από αυτούς γι΄ αυτούς. Η ιεραρχική υποκατάσταση δεν είναι επιτρεπτή. Τους ακυρώνει και τους αδρανοποιεί. Έτσι οι εξαγγελίες για αναδιάρθρωση υπηρεσιών και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση …χάθηκαν μεταξύ Μαξίμου και Κατεχάκη. Άλλο πράγμα είναι ο συντονισμός, η εποπτεία και ο έλεγχος. Ως γνωστόν η αρμοδιότητα είναι άμεση απόρροια της αρχής της νομιμότητας και χαρακτηρίζει το Κράτος Δικαίου. Διαφορετικά μιλάμε για Αστυνομικό (Απολυταρχικό) Κράτος.
7. Συμπερασματικά, αυτό που θέλουμε, είναι ένα ισχυρό αποκεντρωμένο κράτος με πάγιες συγκροτημένες δομές και ξεκάθαρους κανόνες-ρόλους-αρμοδιότητες, ώστε να μην δικαιολογείται καμιά ιεραρχική υποκατάσταση, ούτε τα πρόσωπα να καθορίζουν τις διαδικασίες κατά το δοκούν και σύμφωνα με ιδιοτελή συμφέροντα. Με λίγα λόγια χωρίς παράκεντρες εξουσίες. Όπου οι πολυπράγμονες «παρατρεχάμενοι» της «αυλής» του Μαξίμου δεν θα υπερβαίνουν τον ρόλο τους και τη λεπτή κόκκινη γραμμή, που χωρίζει την εκπλήρωση αυτού από την έπαρση, την αλαζονεία και τον αυταρχισμό, υποκαθιστώντας το σύνολο της Εκτελεστικής-Νομοθετικής Λειτουργίας και ακυρώνοντας το Κράτος Δικαίου. Το πρόβλημα συντονισμού του κρατικού μηχανισμού δεν επιλύεται, ούτε με επικοινωνιακούς όρους (όπως αυτοί του Υπουργού ΠΡΟ.ΠΟ), ούτε μέσω περίκλειστων, υπερσυγκεντρωτικών πρωθυπουργικών γραφείων!
Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης
και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.