Πόλεμος στην Ουκρανία: Η πυρηνική καταστροφή του Τσερνόμπιλ συνέβη πριν απο σχεδόν 36 χρόνια, αλλά επανήλθε στην επικαιρότητα μετά από αναφορές ότι οι ρωσικές δυνάμεις διέκοψαν το ρεύμα στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου.
Το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ στις 26 Απριλίου του 1986 σκότωσε και τραυμάτισε αμέτρητους ανθρώπους από γενιά σε γενιά. Η κατάρρευση και η έκρηξη συνέβησαν κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής του συστήματος στον πιο ισχυρό πυρηνικό σταθμό την εποχή εκείνη στη Σοβιετική Ένωση. Ο κατεστραμμένος αντιδραστήρας νούμερο τέσσερα στεγάζεται σε μία ατσάλινη σαρκοφάγο. Για να διατηρείται ψύχρό όλο το πυρηνικό υλικό που βρίσκεται ακόμα εκεί, χρειάζεται απαραιτήτως ρεύμα.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης της Ουκρανίας δήλωσαν την Τετάρτη (9/3) ότι οι ζημιές από τις ρωσικές δυνάμεις άφησαν τον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ «απενεργοποιημένο» από την εξωτερική ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό σημαίνει οτι ο τόπος του χειρότερου πυρηνικού ατυχήματος στην ιστορία, όπου βρίσκεται σε εξέλιξη μια πολυετής διαδικασία εκκαθάρισης, εξαρτάται πλέον από την ισχύ που έχουν οι γεννήτριες ντίζελ και εφεδρικές προμήθειες.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας δήλωσε ότι δεν υπάρχει ανάγκη για άμεσο συναγερμό για την κατάσταση που επικρατεί στο παροπλισμένο εργοστασίου, όπου οι εργαζόμενοι προστατεύουν τα πυρηνικά απόβλητα από την καταστροφή του Τσερνομπίλ το 1986. Αξιωματούχοι ωστόσο προσθέτουν ότι η κατάσταση γύρω από την τοποθεσία παραμένει πηγή σοβαρής ανησυχίας .
Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν καταλάβει την εγκατάσταση από τις πρώτες ημέρες της εισβολής τον περασμένο μήνα. Ο ΔΟΑΕ, μια υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών, είπε ότι η απώλεια ισχύος παραβίαζε έναν «κλειδί πυλώνα ασφαλείας», αλλά είπε ότι δεν είδε «καμία κρίσιμη επίπτωση στην ασφάλεια» αυτή τη στιγμή, επειδή η ποσότητα νερού στις λίμνες ψύξης και γύρω από τα ραδιενεργά απόβλητα ήταν επαρκής για να διατηρήσει το πυρηνικό υλικό υπό έλεγχο, ακόμη και χωρίς συνεχή τροφοδοσία στο εργοστάσιο.Αυτό συμβαίνει και επειδή τα συγκροτήματα χρησιμοποιημένου καυσίμου είναι παλιά και όχι τόσο επικίνδυνα, όσο ήταν κάποτε.
Η ομάδα American Nuclear Society, συμφώνησε. «Η απώλεια κυριαρχίας στο σημείο είναι ένα σοβαρό θέμα, αλλά δεν αποτελεί απειλή για το κοινό», ανέφερε σε ανακοίνωσή της. Το υπουργείο Ενέργειας της Ρωσίας ανακοίνωσε η ότι η Λευκορωσία, της οποίας τα σύνορα βρίσκονται κοντά στις εγκαταστάσεις του Τσερνομπίλ, εργάζεται για την αποκατάσταση της ενέργειας από το δικό της δίκτυο.
Ωστόσο, υπήρχαν σαφώς βαθιές ανησυχίες στην πυρηνική κοινότητα για τη μακροπρόθεσμη τύχη της εγκατάστασης, η οποία στελεχώνεται από αρκετές χιλιάδες εργαζόμενους που επιβλέπουν το εργοστάσιο και την αποθήκευση καυσίμων και απορριμμάτων του, καθώς και άλλους πυρηνικούς σταθμούς στην Ουκρανία.
Τα πιο επικίνδυνα απόβλητα στο Τσερνόμπιλ βρίσκονται σε δύο τοποθεσίες. Το Τσερνόμπιλ κάποτε φιλοξενούσε τέσσερις αντιδραστήρες σε λειτουργία. Ο τελευταίος έκλεισε το 2000. Όπως είναι κοινή πρακτική στη βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας, τα χρησιμοποιημένα καύσιμα και από τους τέσσερις αντιδραστήρες αποθηκεύονται σε δεξαμενές νερού που διαχέουν τη θερμότητα που παράγεται καθώς το καύσιμο διασπάται ραδιενεργά. Όταν το καύσιμο αφαιρείται πρόσφατα από έναν αντιδραστήρα, υπάρχει μεγάλη αποσύνθεση και επομένως πολλή θερμότητα, επομένως τα φυτά χρειάζονται ενέργεια για να λειτουργήσουν αντλίες για να κυκλοφορήσουν το νερό αποθήκευσης.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (Ι.Α.Ε.Α) είπε ότι τα συγκροτήματα χρησιμοποιημένου καυσίμου στο Τσερνόμπιλ -υπάρχουν περισσότερα από 20.000 από αυτά- είναι αρκετά παλιά και αρκετά αποσύνθεση που δεν χρειάζονται κυκλοφορητές για να διατηρηθούν ασφαλείς. «Το θερμικό φορτίο της δεξαμενής αποθήκευσης αναλωμένου καυσίμου και ο όγκος του νερού ψύξης που περιέχεται στην πισίνα είναι επαρκής για τη διατήρηση της αποτελεσματικής απομάκρυνσης θερμότητας χωρίς την ανάγκη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος», ανέφερε η υπηρεσία.
Η άλλη κύρια πηγή πυρηνικών αποβλήτων είναι τα ερείπια του αντιδραστήρα που καταστράφηκε στο ατύχημα του 1986. Εκτιμάται ότι 200 τόνοι καυσίμου παραμένουν εκεί, σε ένα μείγμα που μοιάζει με λάβα με λιωμένο σκυρόδεμα, άμμο και χημικές ουσίες που πετάχτηκαν στον αντιδραστήρα κατά τη διάρκεια της καταστροφής. Αυτό το μείγμα βρίσκεται σε όλα τα υπολείμματα του αντιδραστήρα. Κάποια σημεία του είναι εντελώς απρόσιτα
«Το Τσερνόμπιλ είναι ένα πολύ ευάλωτο μέρος που έχει υψηλό κίνδυνο από την άποψη της ραδιενεργής έκλυσης της εγκατάστασης που παραβιάστηκε. Το αναλωμένο καύσιμο που βρισκόταν σε αυτήν την εγκατάσταση που έχει αποσυρθεί, ένα μεγάλο μέρος του βρίσκεται στο έδαφος μέσα στον αρχικό αποτυχημένο αντιδραστήρα. Αλλά οι ράβδοι αναλωμένου καυσίμου που έβγαλαν, τις έβαλαν σε ένα σύστημα ψύξης. Η ψύξη είναι κρίσιμη για να διατηρηθεί η θερμοκρασία υπό έλεγχο» λέει ο Τζιμ Άλεμαν, πολιτικός μηχανικός της Παναγίας των Παρισίων ο οποίος εργάστηκε στη διεθνή προσπάθεια για την κατασκευή του νέου θόλου περιορισμού.
Ο Τομόκο Στιν από την Ιατρική Σχολή της Τζορτζτάουν λέει ότι ενώ υπάρχει ελάχιστη απειλή από τη διακοπή ρεύματος, η πολύ μεγαλύτερη απειλή θα ήταν ένα ρήγμα θόλου ή μια έκρηξη. «Νομίζω ότι το κύριο πρόβλημα που προκαλεί φόβο είναι η έλλειψη γνώσης. Ωστόσο, εάν ο θόλος καταστραφεί και συμβεί έκρηξη, τότε είναι πρόβλημα γιατί η έκρηξη σημαίνει ότι το ραδιενεργό υλικό θα ανέβει και θα εξαπλωθεί».
Το ίδιο το Τσερνόμπιλ δεν έχει εγκαταλειφθεί. Τα 19 μίλια που περιβάλλουν το εργοστάσιο ονομάζονται ζώνη αποκλεισμού. Είναι αυστηρά φυλασσόμενο και παραμένει χώρος εργασίας για εκατοντάδες άτομα. Μέσα στο χώρο υπάρχουν επιστήμονες, στρατιωτικοί και άλλοι κρατικοί υπάλληλοι Υπάρχει επίσης η εγκαταλελειμμένη πόλη Πριπιάτ, σπίτι για πολλούς από τους εργάτες του Τσερνόμπιλ και τις οικογένειές τους, και άλλα σπίτια θαμμένα κάτω από το έδαφος λόγω της ακτινοβολίας.
Νατάσα Παυλοπούλου