Από άποψη λειτουργική η αστυνομία διακρίνεται σε διοικητική και δικαστική.
Η πρώτη, που ονομάζεται και αστυνομία τάξεως, (πέρα από την άσκηση καθαρώς διοικητικών καθηκόντων εφαρμογή κανόνων διοικητικού δικαίου), έχει ως έργο την πρόληψη του εγκλήματος. Κινείται, λοιπόν, και ενεργεί έξω από τη σφαίρα της ποινικής δικαιοδοσίας της Πολιτείας.
Η δεύτερη ασκεί καθήκοντα ανακριτικά (προκαταρκτική εξέταση και προανάκριση), όπως αυτά προσδιορίζονται στο άρθρο 251 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με σκοπό τη "συλλογή και διατήρηση των αποδείξεων και προς εξασφάλιση των ιχνών του εγκλήματος".
Αναπτύσσει δηλαδή τη δραστηριότητά της στο πεδίο της καταστολής του εγκλήματος, γι΄ αυτό και ο χαρακτήρας της είναι οιονεί δικαστικός, αφού προετοιμάζει την πληρέστερη και ασφαλέστερη άσκηση της δικαιοδοσίας των ποινικών δικαστηρίων.
΄Οργανα της δικαστικής αστυνομίας είναι οι γενικοί και οι ειδικοί ανακριτικοί υπάλληλοι που προβλέπονται από τα άρθρα 33 και 34 του Κ.Ποιν.Δ.
Ορολογική και συνάμα λειτουργική διάκριση μεταξύ διοικητικής και δικαστικής αστυνομίας απαντάται στον Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου (κυρ. ν.δ 187/1973) και ειδικά στα άρθρα του 141 έως 163.
Καμμιά αναφορά δε γίνεται στον Οργανισμό του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης (ν.1481/1984) που έχει ως αντικείμενο την οργάνωση της Ελληνικής Αστυνομίας μετά την ενοποίηση των επιμέρους σωμάτων ασφαλείας και στις διατάξεις του ν.2800/2000. Από άποψη οργανική ουδεμία διάκριση υφίσταται στη Χώρα μας μεταξύ διοικητικής και δικαστικής αστυνομίας.
Οι αντίστοιχες αρμοδιότητες δεν ασκούνται από ιδιαίτερη, οργανικώς αυτοτελή, υπηρεσία ή σώμα.
Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.
Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών